\
— I
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/deutscheswirtsch03lamp
DEUTSCHES
WIRTSCHAFTSLEBEN
IM MITTELALTER.
UNTERSUCHUNGEN
ÜBEB DIE
ENTWICKLUNG DEE MATERIELLEN KULTUR DES PLATTEN LANDES
AUF GRUND DEB QUELLEN ZUNÄCHST DES MOSELLANDES
VON
KAHL LA M P RECHT.
III. QU ELLENSA MMLUNG.
MIT DRE] KARTEN.
LEIPZIG
\ E i; I. .\ (. Y (i \ A L I' II (» \S Dl l; |; 1885.
Ec.H
L Z53 deu
G3475S,
Vor benner kung.
I. In diesem Bande lammt eine Anzahl von urkundlichen Stucken zum Ab- druck, welche aus einer umfangreicheren, teils von/ Verfasser selbst gesammelten, hils ihm von Bekannten und Freunden im Mosellande übermittelten Urkunden' masse uucli folgenden Gesichtspunkten ausgewählt sind:
ii) Der Regel nach sind nur Inedita aufgenommen. Die sehr wenigen schon früher gedruckten und wieder herausgegebenen Urkunden sind zu wich- tig, um in ihrer bisherigen mangelhaften Veröffentlichung gewürdigt werden zu können; vereinzelt sprachen auch andere Gründe für die II* Publikation schon bekannten Materials.
b) Ein Zusammentreffen mit den von der Gesellschaft für "Rheinische Geschichtskunde unternommenen, bisher noch nicht erschienenen Aus- gäben der Weistümer und Urbare ist vermieden; nur in wenigen sehr dringenden Fällen sind Urbare und weistumartige Stücke aufgenommen. Eine nur scheinbare Ausnahme macht das grosse Urbar der Grafschaft Luxemburg, No. 287 S. 342 f.; es kann nach Anlage und örtlicher Be- ziehung in den Publikationen der Gesellschaft kaum einen Plat.: be- anspruchen, während seine Veröffentlichung in dieser Sammlung eim passende Ergänzung der künftigen Urbarausgäbe bildet.
c) Für die Auswähl unter dem zu Gebote stein mim noch ungedruckten und iveder weistum artigen noch urburiulen Stoffe, galt der Gesichts- punkt, einzelne von den bisherigen Publikationen1 gänzlich oder doch In inahe übersehene l rrkundenmass( n herauszuhi />< n, soweit sie von w< s< ut- lichem wirtschaftsgeschichtlichem Interesse schienen und namentlich ganze Entwicklungsreihen — z. B. die Geschichte der Pachtfornten, dn Entstehungsgeseliichtc dir Tirritoriulrcrwältung im Sinne des B< amtetistaates — der Untersuchung überhaupt erst zugänglich machten.
'i Ein Verzeichnis </«/■ hauptsächlich in Betracht kommenden Urktttulcnpuhlikatioi </</• früher gegebenen Bibliographie,
/ Vorbemerkung. — IV —
d) Im Besonderen ist bei der Zusammenstellung der einzelnen Stücke innerhalb einer solchen Urkundenmasse darauf geachtet worden, einen urkundlich besonders günstig belegten Vorgang als Spezimen heraus- zufinden und für diesen dann die einschlagenden Urkunden thunlichst vollständig .zusammenzubringen. Diesen Gesichtspunkten entsprechend bezweckt die Quellensammlung nicht, für die Kenntnis aller, bekannter und unbekannter, Verhältnisse und Institute innerhalb der Entwicklung der realen Kultur im Mosellande neues Material beizubringen: sie ist kein Urkundenbuch zur Wirtschaftsgeschichte des Mosel- landes im Sinne eines Gegenstücks zu andern Sammlungen, sondern sie ist nur eim für die hiet vorgenommenen Untersuchungen unumgängliche Ergänzung zu den vorhandenen Urkundenbüchem. Hätte die an sich scltr lohnende Auf- gabe eines wirtschaftsgeschichtlichen Urkundenbuchs vorgelegen, so wäre es ebenso leicht als nötig gewesen, durch Publikation und Republikation auch nur der bedeutendsten vorhandenen Urkunden die mehrfache Ausdehnung dieses Bandes zu gewinnen; aber es schien dem Verfasser richtiger, in der Veröffent- lichung blossen Stoffes die engsten noch möglichen Grenzen einzuhalten und Zeit und Mühe lieber der 'Bearbeitung des vielfach, wenn auch zerstreut und teilweis schlecht veröffentlichten Mater iaJes zuzuwenden.
II. Der Charakter einer wirtschaftsgeschichtlichen Ergänzungspublikation .zu andern Urkundenbüchem machte die Anordnung schwierig. Auf Grund rein praktischer Gesichtspunkte sind zivei Abteilungen gebildet: die zweite um- fasst eine Anzahl von Stücken mehr beschreibender und rechnungsmässiger Art,
welche man zum Vergleich gern neben einander gedruckt selten wird; die erste enthält den übrigen Stoff. A potiori des publizierten Materiales ist die erste Abteilung Verwaltungsurkunden, die zweite St at i stis che und cal- c u I atorisch < Quellen benannt. Um bei der gewählten Gruppierung die chronologische Reihenfolge aller veröffentlichten Stücke ohne das lästige Aus- Icunftsmittel des wiederholten Abdrucks der Regesten am Schlüsse des Randes übersehen .zu können, sind die wenig sahireichen Regesten der zweiten Abteilung in die chronologische Abfolge der ersten Abteilung passenden Ortes mit einem Verweis auf den Abdruck in der zweiten Abteilung eingereiht worden.
III. Für Druckeinrichtung und Textbehandlung sind die For- derungen d<r heutigen Editionstechnik etwa in der Form massgebend gewesen, wie sie Weissäcker im ersten Rande der RTA. festgestellt hat '. Abweichungen
1 1 "Freilich nicht ganz dwehgängig. Bei einigen überhaupt auf der Hand, dass eine mit abgedruckten Stücken konnte Verf. die Vor- privaten Mithin — wnd Opfern — unter- lagen ihr ihm übersandten Kopien nicht ein- nommene Edition sich gegenüber den gross- tehen und musste sich deshalb bei fremder artig unterstützten Publikationen der gelehr- Versicherung übt r die Richtigkeit dt s TestAt s, ten Gesellschaften mancherlei Beschränkung soweit sit durch materielle Prüfung des- auferlegen muss. selben bestätigt wurde, beruhigen. Es liegt
— V — Vorbemerkung.)
noi Weizsäckers Art wird </>>■ Kündige leicht erkennen. Folgendes aber l>c- darf wol besonderer Bemerkung:
a) Fehlt in der Stückbeschreibung die Angäbt Ober Ausfertigung aufPgt oder /'/'.. so ist Pgt. gemeint
in I>i< Siegelbeschreibung nicht nur du diplomatischen, nicht du sphra- gisiischen Merkmale. Das schliesst natürlich die Verwertung der Le- genden zur vollen Feststellung urkundlich vorkommender, aber im Text abgekürzter Sa, um u. s. ><■. nicht aus. Für die diplomatisch Be- schreibung ist zu beachten: sind mehrere Siegel cm einer Urkunde vor- handen, so entspricht die "Reihenfolge derselben in der Beschreibung der Abfolge in der Besieglerreih dir Urkunde, wenn nicht ausdrücklich ilnx Gegenteil bemerkt ist. Hierbei schliesst sich für mehrere Siegel, welche au von dir Urkunde selbst abgeschnittenen Pgtstreifen hängen, du Reihenfolge der Priorität des Schnittes an.
') Fi hier der Vorlage. Die deutlichsten Schreibfehler sind ohne teres verbessert, einigt Midi unter besonders hervorgehobenem kursivem Druck der Verbesserung. Wichtigert Auslasse sind unter Auf- nahme dir richtigen Farm in den Text unter den Varianten notiert. JrahrJ(issif/en Auslassungen der Vorlage ist regelmässig mit einem Ergänzungsversuch begegnet; die Ergänzung ist kursiv in eckigen Klammern in den Text gedruckt, wo nötig unter weiterer Begründung in den Varianten.
ß) Mängel der Vorlage. Schlicht lesbare und schadhaftt Stellen sind durch kursiven Druck angezeigt] wo die Lesung schwankend /dich. ist dies in den Varianten hervorgehoben. Ebenso ist bei Lucken der Vorlage verfahren; in wichtigeren Fällen steht hier unter den Va- rianten oder unter der Stückbeschreibung eint Angabt über Art und Entstehung der Lücke.
e) Abkürzungen sind für die gewöhnlichsten Münz-, Mass- und Gewichts- bezeichnungen eingeführt, soweit die Abkürzung ohne die Gefahr eines Missverständnisses fhunlich schien; so ob. für obolus, d. für denarius. s. für solidus, Ib. für libra, mr. für marca, gr. für grossus, hl. für hallensis, fl. (gl.) /wrflorinus, sum. sim. für sumbrinus simbrinus, mo. für modius, mir. für maldrum, am. für ama, carr. für carrada. Diest Abkürzungen gelten auch für die lateinischen Nebenformen und die entsprechenden deutsche)) Bezeichnungen.
f) Du Abkürzung für con nun »-mi cmn ist in der Tiegel zur volleren Form aufgelöst, ausser wo die Vorlage die dünnen ausschreibt.
g) Einige sehr gewöhnlicht Abkürzungen deutscher Textt ' besonders des W. dhs.. namentlich dit Possessiv- und Demonstrativpronomina, sind
•i Weizmcker a. a. 0. S. I.W III.
[Vorbemerkung. — VI —
ohne Rücksicht auf die bisweilen ganz sinnlosen Abbreviaturen zu der- jenigen Form aufgelöst, in welcher die betreffenden Wörter in dem- selben QueUenkomplex .zumeist ausgeschrieben erscheinen. Die Ab- hüretmg vorg. vorgen. u. s. w. ist nicht ergänzt worden.
h) Die Ziffern sind im Contexte arabisch, im Datum nach der Vorlage wiedergegeben. Bei den römischen Ziffern ist durchweg die kapital* Form verwandt, die Tausend, Hunderte und Zehner bezw. Einer sind gesondert abgesetzt. Doch sind besonders auffallende Ziffer- schreibungen der Vorlagen im Datum beibehalten.
i) Getrennt stehende Wörter der Vorlagen, wie supra dictus der jene das selbe, sind dem jetzigen Sprachgebrauch gemäss zusammengezogen, sobald adjektivischer Gebrauch bezw. schwache Beugung vorliegt.
IV. Zur litteralen Textbereinigung im besondern. A) Lateinische Texte.
1. Konsonanten. V steht für U1, v und u sind stets konsonantisch bezw. vokalisch gebraucht. W ist in wlgariter und verwandten Formen in vu aufgelöst. Die Schreibweise der Vorlagen in den Verbindungen von v V u U [und w W/ ist beibehalten. I und i sind für vokalischen und konsonantischen Laut eingeführt. Die Buchstaben c und t, besonders in den Verbindungen ci ti, laufen bekanntlich im Latein des späteren Mittelalters sprachlich wie graphisch bis zur Unkenntlichkeit durch- einander; hier ist die gebräuchliche Orthographie durchgeführt; also stets rationabiliter officium, nie rationabiliter offitium.
2. Vokale. lieber i j u v ist gesprochen. Y y ist nur beibehalten, ivo es etymologisch berechtigt oder durch feststehenden Gebrauch des Mittel- alters sanktioniert erscheint, sonst ist i an seine Stelle getreten.
.?. Eigennamen sind wie der übrige Text behandelt. Die Beibehaltung der ursprünglichen Sehreibweise, welche für denselben Namen gra- phisch meist schwankt, also der Zeit selbst in dieser Hinsicht be- deutungslos schien, ist nur bei Ortsnamen und nur in dem Falle ge- rechtfertigt, dass sie dem L.eser zur Auffindung der dem Serausgeber noch unbekannten oder unsichem Ortslage dienen könnte. Dieser Fall liegt in dieser Sammlung nur selten vor; fast alle Ortsnamen lassen sich bestimmen; die wenigen noch nicht bestimmten dürfen meist bei der weit fortgeschrittenen Entwicklung der hier in Betracht kommenden Ortsnamenforschung als überhaupt unbestimmbar gelten. Diese Regel über die Behandlung der Eigennamen gilt gleicherwi ist für die deutsehen Texte.
') Diest Segel wie die über J und 1 ist aber, namentlich in den ersten Bogen, nicht gam eingeholt* n.
\ || __ Vorbemerkung.
1U Deutsche T> xte '. / Konsonanten. Eine Verwendung der Konsultanten zum Ausdruck vo- kalischer Länge tritt bei den in dieser Sammlung vertretenen Dialekten
nur selten und nur durch h ein. Ueber dieselbe ist untm unter Vokale b y gesprochen. Hier kommt nur die bloss graphische und für die Aus- sprache indifferente Verdoppelung und Verstärkung der konsonantischen Lautt in Betracht.
a. Verdoppelung im Wortanlaut geht verloren; zu für tzu, folgen für (folgen. Die Verbindung tz wechselt in späterer Zeit, namentlich in der zweiten Hälfte des 15. Jhs., mit den Verbindungen ez und zc, diest sind wie tz behandelt. Wie der Wortanlaut wird der Silbenanlaut nach Präfixen und bei Zusammensetzungen behandelt; bezalen für betzalen. gezugnis für getzugnis, ftinfzehen für hinftzehen.
b. Verdoppelung im Wort- und Silbenauslaut:
a) bei Auslaut mit ursprünglich einem Konsonanten wird vereinfacht:
1) in betonten langen Silben ; und mar wird bei der Verstärkung der Media und Tenuis die Tennis beibehalten; eit für eidt, brief für brieff. SS bezw. ß gleich früherem sz bleibt im un- gemeinen, ist indess nicht ganz konsequent behandelt. Bei Formen wie geredt, bekrudt bleibt die Schreibung aus grammatikalischen Rücksichten unangetastet.
2) in unbetonten Silben; bischof für bischoff, kennen für kennenn. Doch bleiben besonders charakteristische Verdoppdungen cor ton- losem e, weil dieselben früh und häufig zu der Andeutung ver- wandt uerden. class die Silbe nicht betonten langen Vokal ent- halte, z. B. portenner.
3) in schwachen einsilbigen Wärtern; z. B. af bis2 gen im in sal stat uf3 ns2 von wes wil u. a. m. Schreibungen wie diss [Gen. sing.] blieben aus grammatikalischen Rücksichten erhalten.
ß) bei Auslaut mit ursprünglich mehreren Konsonanten fällt, abge- sehen von besonderen Fällen, die graphische Verdoppelung unter eventueller Begünstigung der Tenuis; stitt für stillt, viink für vungk, lank für langk. ?. Vokale.
a. Stellvertretende Laut. eichen. Statt des regellosen Gebrauchs von u v und i m den Vorlagen für vokalischen und konsonantischen Laut ist u und i stets vokalisch, \ und j stets konsonantisch angewandt. Emt
Vgl. du Einleitung Weizsäckers in du Will XXII. Viel Belehrung und Hilft
UTA. Bd. i S.LXXIf.; Reifferscheidbei verdank ich ausserdem dem freundlicheii
i, und Schröder, Urkunden mr Oe- Rat von Dr. Johann Fronet in Born
schiehU des deutschen Rechts I Prwatrechi *) So, obgleich hier in den Hss. meist bs :'. Aufl. S. VIII. du Einleitung wr Aus beste. B gleich ursp. sz steht,
gabt derösterr. Weütümer Bd. I S.[XIJlj ;i Von dm Hss. fast stets ufl gesch
Vorbemerkung. — YIII —
Ausnahme macht ie und seine Zusammensetzungen1. In Folgt der leicht gegebenen Verwechselung der Zeichen 1, u, n, 111 bei abnehmender Klarheit in der Unterscheidung der einzelnen Buchstaben hat das spätere Mittelalter statt i und 1 ' y, statt uü und später auch & angewandt. Der Buchstabe} hat also in den deutschen Texten ausser in einigen Fremd- wörtern keinerlei lautliche Berechtigung und ist daher beseitigt worden*. Im Sin m grösserer Klarheit bleibt in bedauern, dass dem Mittelalter nicht auch für u ein besonderes dem x analoges Zeichen zur Verfügung sffmd.es ergein n sielt daraus mannig fache Schwierigkeiten, s. unten bßundc. />. Länge des Vokals wird bei den in dieser Sammlung vertretenen Dia- lekten durch Zusatz von i [yj oder e, nur seltener und spät durch Zusatz ran h ausgedrückt. Ausnahmsweise wird die Länge durch Zusatz von i und ' bezeichnet: solchen, nijeder. Auf besonders auffallende Formen dieser Art ist in den Varianten hingewiesen, et) Vokallänge durch Zusatz ron i: ai, ei, oi, ui, ui [ay, ey, oy, uy, i:\ und [selten ii meist] ij, bezeichnet in der Edition mit ai, ei, oi, ui, üi und f. Die Schreibweise ij führt natürlich früh zu Verwechs- lungen mit x. denn Nachweis im einzelnen hier nicht statthaft ist. ß) Vokallänge durch Zusatz ran e: ae, ie. ye, oe, ue [ä, f. y. ö, ö und ee [£], bezeichnet in der Edition mit ae, ie, oe, ue, ö und c-. Das übergesetzte e bezeichnet in den Urkunden der Moseldialekte kein be- sonderes Lautverhältnis, in dersetbt \ Urkunde findet sich "Wide und Wyede [WiedJ, hoeve und höve [der Hof], soene und söne [der Sohn] ; Schreibungen nie ane, eirtzbischoff6, Wentzislaw8 sind nicht selten. Oe bezeichnet stets den Laut o, aus o umgelautctes ö muss in unsern Dialclien in gleichem Umfange wie heut vorhanden ge- wesen sein, kommt aber graphisch nicht zum Ausdru-ch 3. Schwierig- keiten macht nur u = v. für /reiches sich nur selten und spät ue findet; es ist graphisch rem dem aus n abgeschwächten fl nicht ge- schieden; s. unten unter c. y) Andeutung der Vokallängi durch h ist rar Mitte des 15. Jhs. noch selten; tco Sit vorkommt, ist sie, ausser in Abschriften des 16. bis 18. Jhs., im Abdruck beachtet. Auch sonst ist h in den Texten des 14. und 15. Jhs. belassen, namentlich in einige)/ merkwürdigen aber regelmässigen Schreibungen wie winther, weither. e. Ausdruck ro)i Diphthongen durch besondere Schrißzeichen. Es handelt sich nur um o und u. Ueber 6 und ö ist oben gesprochen, 6 kommt nur in einigen den Dialekten der Mosel und des benachbarten Rhein-
') i'.iiinji früh Schreibungen, weicht sich in -i Ueber j s. weiter unten ba. fälschet Analogie an ie und seine Zu- '■'■) In einigen dialektisch besonders interessan- sammensetzungen anlehnen, :. B. ier- ten Stücken, sowie in den den MosekUa- lich, sind als charakteristisch beibehalten litten nicht angehangen Urkunden ist in- worden, cless 8 im Abdruck beibehalten worden.
— I\ emerkung.]
thals nicht ungehörigen Stücken vor. Mit u ist die Bezeichnung des Diphthongen ho ö gebildet} diese schon sehr früh vorkommend Form ist beibehalten. Das Zeichen u geht indess schon im Lauf der ersten Hälfte des 14. Jhs. vielfach in u über, ja es tritt sogar u dafür ein, und im weitern werden u und ü auch unorganisch für ursprüngliches u, j a für vvenoendet [üwerz und uwerz, püncte, und. 1> riefte]. Die Ausdehnung der so entstehenden Verwirrung wird dadurch erleichtert, dass die Buch- staben o und e, namentlich in der Meinen Ausführung über \\, sich graphisch immer mehr bis zur Verwechslung nähern. Das Verfahren g> gt n- über dieser Regellosigkeit der Vorlagen ist folgendes: bis zum Jahre 1350 ist der Unterschied zwischen u. fl und u, soweit dies angängig aar, ge- mäss der Vorlage wiedergegeben, von da ab ist für u und ö bei un- deutlichem Schwanken der Schreibung u bevorzugt worden; vom 15. Jh. ab endlich sind die Zeichen u und ö überhaupt beseitigt. Schliesslich ist zu bemerken, dass graphisch besonders auffallende oder zum erstenmale auftretende Erscheinungen unter den Varianten bemerkt sind.
V. Zur Text erklär ung.
Die Regesten bezwecken bei möglichster Kürze vor Allem die besondere Bedeutung der abgedruckten Stücke für die Wirtschafts- und Vi rwaltungs- gt schichte darzulegen.
Die Anmerkungen beabsichtigen keinen, Kommentar, sondern geben regelmässig nur diejenigen Anhaltspunkte zum sachlichen Verständnis der Ti.de, deren Kenntnis für die Benutzung derselben unerlässlich ist. Da es sich vielfach um durchaus lokale Dinge handelt, so ist besonderes Gewicht auf die topographische Erklärung gelegt, auf die Gefahr hin, den übrigens wol- feilen Vorwurf der Weitschweifigkeit und Wiederholung zu hören. Zur leich-
Orienlierung in topographischer Hinsicht sind die Ortsnachweise auf die Netzeinteilung einer beigegebenen kleinen Karte des Mosellandes bezogen, so dass wenigstens die allgemeine Beziehung jeder Urkunde auf eim bestimmte Gegend des Mosellandes sofort zu Tage lagt.
Die 11 cg ist er zerfallen in ein Namenregister und ein Wortregister. Das erstere befleissigt sich thunlichster Vollständigkeit, um so mehr, als bei dem hier veröffentlichten Stoffe auch die geringste genannte Person, wenn mehrfach nachweisbar, von grossem Interesse werden kann; unter den Ortsnamen sind zugleich die lokalen Institute rechtlicher wirtschaftlicher und kirchlicher \ri mit verzeichnet. Das Wortregister weist die vorkommenden technischen Ars- drück, und "Redewendungen von zunächst rechts- und wirtschaftsgeschichtlichem Jnteressi nach, soweit sie besonders prägnant auftreten.
/ Vorbemerkung. — X —
Schliesslich ist es dem Verfasser eine angenehme Pflicht, auch öffentlich dankbar die freundliche Unterstützung zu erwähnen, welche er bei dem Sam- meln des Quettenmateriales, das diesem Bande zu Grunde liegt, weit über Er- warten gefunden hat. Namentlich ist es der frühere Torstand der Trierer Stadtbibliothek, der nun schon verstorbene Professor Dr. Ho üben, und dessen Nachfolger, Herr Dr. Busihmann, jetzt Gymnasial direhtor in Sigmaringen, sowie der genaue Kern/er der Luxemburger Sammlungen, Herr Professor ]>r. va n Werveke, welchen sich der Verfasser für ihr liberales Entgegenkommen bei Ausbeutung der ihnen unterstellten Sammlungen zum herzlichsten Bänke verpflichtet fühlt. Auch für die Benutzung des Staatsarchivs zu Koblenz wie der benachbarten Staatsarchive wurde ihm seitens des Direktors der Staats- archive, Herrn Geh. Oberregierungsrat von Sybel, der dankenswerteste Vor- schub geleistet.
Die Bekanntseitaft mit vielen Special forschem der heimischen Geschichte, welche der Verfasser bei wiederholtem längeren Aufenthalte an Mosel und Mittelrhein machte, ist fast durchweg auch dem Editionsteile dieser Arbeit zu gute gekommen; fast alle diese Herren haben sich, bald durch Eröffnung von Privatarchiven, bald durch Nachweis einzelner noch unbekannter Stücke und durch Belehrung über anderweitig schon aufgefundene Quellen Anspruch auf den herzlichsten Dank erworben. Weit über das Mass blosser Förderung hinaus edier haben namentlich drei Historiker des Mosellandes Anteil an der vorliegenden Arbeit. Herr Dr. Cüppers in Trier hat mit grösster Liebens- würdigkeit die Abschrift einer Anzahl von Dokumenten des 13. Jhs. besorgt, sowie die Kollation anderer Abschriften des 14. und 15. JJts. übernommen; Herr Archivrat Goerz m Moselweiss hat mit seinen ausgedehnten archiva- lischen Kenntnissen dem Verfasser wiederholt bei Auswahl der zu veröffent- lichenden Quellen zur Seite gestanden, wie er auch die Durchsicht des vierten Bandes seiner Mittelrheinischen Tiegesten im Manuskript mit grosser Zuvor- kommenheit gestattete; Herr Professor van Werveke in Luxemburg endlich hat sich neben vielfachen Ratschlägen an der Edition auch direkt beteiligt; neben einigen Erkunden ist das Urbar der Grafschaft Luxemburg S.342f. von ihm selbständig herausgegeben worden.
B o n n , Weihnacht 1883.
Lamprecht.
Inhalt.
-
I. Verwaltungsurkunden, No. 1 -2m 1
II. Statistische und calculatorische Quellen, No. 282—307 317
III. Register 53-
I.
Ve r w a 1 1 u n g s u r k u n d e n.
• DratMhM '•'• ■•" IH
1. Personalbestand der Abtei Prüm. Nach der Mitte des 10. Jhs.
S. :irnl, Abt. I.
2. Paclitvermerke des Klosters Bupertsberg bei Bingen. 1195—1323.
Teilweis Or. teilweis Abschr. von gleichzeitigen Händen im Urbarcodex des Klosters Rupertsberg, Koblenz St.A. Die Eintragungen, wenngleich hier und dort mit einem s Ansät; zur Anlegimg eines Beständnissbuches, sind doch im Ganzen zerstreut gemacht. Heg. z. Teü Weidenbach lieg, der St. Bingen, Scriba Hess. Seg. und Goen MB. Reg. zu den betr. JJ.; einzelne Erwähnungen auch in ihr 1627 herausgg, Series Antiquitatis der AebUssin Anna Lerch von Dirmstein, Mainz, Anton Strohecker, 4°. [Ein Exemplar dieser sehr seltenen Schrift im St. A.w zu Wiesbaden.]
a i 111. 43<>. im.
Anno incarnationis domini m°. c°.xcv°. domina Gepa soror Ingebrandi de Algesheim1 concessil Qobis pratum pro quatuor im. ad octo annos, et»pos1 lirr uiiaa inr. et dimidia ad tres annos; Godeboldi pratum 5 (ß)his
annos; Heinrici »3 (2) annos: sculteti de Algesheim 5(3) annos;
Herbordi 11'' annos; in Rodaa pratum Ounradi et Adeldrudis
8 annos; Ortwinus Burchardus Methildis 9 annos.
b) Bl. 21\ 1202.
Anno millesimo cc°.di] . concessimus Embrico et Sigeboldo duas parti-20 culas vinee in Wilre8 pro medietate fructus ad 12 annos.
Eodem anno Hermanno deOkkenhem4 concessimus 5 iurnales, de tribus dabil tertiam partem, ad tres annos: duas gratis habebit tribus annis; postea de omnibus medietatem fructus dabit.
HS, 1111. 1111 mar. am et dimldiUD )■) /'» lingiKlaiiiunrliu Zaliltn in itr HS. <'>■
■ ,n, viii. d) / tbtrguchritben
'i Gaualgesheim <■ Rupertsberg^ V""'''"' 7i "'i Weiler w. Rupertsberg, an <l>r >' </«/■ Orientirungskarte. B iet Stromberg, ? i.
■ 111. bei Stromberg, ', U. '1 Ockenheim so. Rupertsberg, 7i.
1-
[No. 2. 1195—1323. — 4 —
c) Bl. 51*. 1203 und 1204.
Anno incarnationisa dominice. m°. cc°. iii°. eoneessimus Ortlibo Grine curiam in Binge, quam nobis Dithelmus eanonicus dedit, 24 annis, 1 annnni gratis, postea singulis annis 20 nmnnios in die sancti Martini. 5 Eodem anno duas particulas vinee, quas habemus in Kemenderwege, eon-
eessimus Heinrieo Hellefische et fratri eins hereditario iure pro solvendo s. Maguntino in die sancti Martini.
Ibidem et eodem anno eoneessimus cuidam Ezelino partieulam 1 etiam hereditario iure ei pro s. Moguntino in die saneti Martini. 10 [bidem et [Bl. 51b] eodem anno eoneessimus 2 particulas bGude matri
Anshelmi1' hereditario iure 6 annis pro 20 nummis, postea pro 2 s. Maguntinis in die sancti Martini.
Anno incarnationis dominice Bt°. CC°. ffll°. eoneessimus Godefrido cad 12
annosc vineam, quam domina Agnes nobis in Rudensheim 1 pro 12 mr. ad
i5 refectionem infirmarum nostrarum emit, 5 annis pro tertia parte, 7 pro medietate.
dl Bl 33\ 1208 und 1210.
Anno incarnationis dominice m°. cc°.vm°. eoneessimus Simaro et filiis eius predium, quod habemus in Husen2 ad 20 [annos], quod singulis annis in festo s. Martini 2 s. Maguntine monete inde solvat. his annis transactis ad sanetuni 20 Rübertum revertetur.
Anno incarnationis dominice m°.cc°.x°. eoneessimus Godeboltlo vineas, quas habemus in Rudensheim, ad 20 annos, et in festo sancti Martini singulis annis de domo 2 uncias et dimidiam solvet.
e) Bl 52a. 1214. 25 Anno incarnationis dominice m°. cc°. xmi°. concessit celleraria Wernhero
deine Selegenstedere vineam Bremedal ze Langenakkere 3 ad 24 annos pro s. uno et postea pro duobus s. hereditario iure.
Eodem anno concessit celleraria Rabodoni vineam Rikardis in Langen- akkere pro duobus uneiis hereditario iure.
30 f) Bl. 51b. 1220.
Anno incarnationis dominice m°. ccc.xxö. eoneessimus \Sigeberto predium agrorum in Wanldaffin.a 4
g) Bl. 21h.
Gerungo de Budenshem 5 eoneessimus duas particulas vinee, de una parte 35 dabit medietatem, de altera tertiam partem, ad 6 annos.
a) icarnationis. h) Auf Rasur. c) Uebergeschritbin. &) So.
*) Büdesheim. Zum Büdesheimer Wevnbau a) Vermutlich [Nieder- Ober-] Hausen a. d.
vgl neben Baer, Diplom. Nachrichten von Nahe, sw. Kreuznach, 8 h.
der natürlichen Beschaffenheit und Kultur ^ Singer Flur. vgl. MB. ÜB. 2, S. 382.
40 des Bhevngaues in den mittleren Zeiten, . .. .
„, . ,./ 7 07 7 • r>-7 7 • 4) M (diu <t. Bhem, o. LH v dir. hhnngau.
Mainz 1790, auch Sehmelzeis, Budesheim ' ' J
im Bheingau, 1881, S. 38—60. 6) Büdesheim w. Akei, Öl
_ 5 — -v"- '-• i •' ■'
Eodem anno concessimus Herborto ortum et domum, quam domina I.' liinlis habuit, ad 20 annos pro medietate totius fructus.
In JH. 52a. Um 1224.
Notum >it omnibus tarn presentibus quam futuris, quod conventus sancti Rupert! communi consilio concesserunl Henrico et Addelheidi iixori eius vineam ■> in Langenaggeren, quamdiu ambo viverent, sub hac conditione, ut in festo Bancti Martini •"> s. inde persolvant, et post mortem eorum eadem vinea sine omni contradictione tarn heredum quam aliorum in usus ecclesie succedat
Anno incarnationis dominice tnillesimo ducentesimo vicesimo im . con- simus Filippo et Demudi agrum in Badenacker1 30 annos, ut in fest Bancti Martini octo et decem d. inde nobis persolvant.
Itfin eodem anno concessimus vineam in Rudenhem, que. dicitur ad hortum, et duas particulas vinee Henrico et uxori sue Salleburgi sub hac con- ditione, ut in festo sancti Martini 9a s. Colonienses inde persolvant [B1.52b] et post mortem eorum eedem vinee; sine omni contradictione tarn heredum 15 quam aliorum in usus ecclesie succedent
Nbtum sit tarn presentibus quam futuris, quod ego Elisa magistra con- ventus sancti Ruperti in Pingwia cuidam Wernliero et Cunigundi uxori eiusdem in Budensheim curiam desolatam et quedam attinentia sub hac forma concessi, ut annuatim inde solvant in festo sancti Martini 4 uncias bet dimidiam et 20 2 d . quod >i medio tempore eosdem contigerit a nobis separari, expense edificioruni eisdem hominibus persolvantur.
ii /;/. 53K 1256. Mai 25.
Anim domini m°.cc°.lvp. in ascensione domini concessimus Heinrico de Budensheim duas domos cum vinea adtinente apud Budensheim sita>. de quibus -• Bolvet aobis idem Keinricus in proximo festo beati Martini futuro de censu prenotati temporis 1 s. Maguntinos et duos cappones. et per singulos quatuor annos Bequentes, ad quos easdem domos äbi concessimus, dabit nobis in cen- Bum non cappones sed 5 uncias Maguntinorum d. ; et si medio tempore nee habuerit aliquid reedificarec aut reparare, non de nostro, sed reedificabit ei reparabit ^ui> laboribus ei expensis.
ki /;/. 21 . im.
Anno domim mo.cc0.lvd°. concessimus Conrado et uxori sue Mehtildi de Wilre ei eorum heredibus vineam nostram apud Munzedal s in monte, qui <li- citur Hünreberch, pro 30 d. Maguntinis singulis annis in festo sancti Martini persolvendis. si vero censum ipsum in dicto festo non persolverint, dieta vinea ad ecclesiam nostram Bine omni heredum contradictione absolute et libere re- vertetur. item concessimus ipsis quandam particulam terre, que dicitur egerde, apud Wilze annis singulis pro cappone.
a) .1 b) Zu Hand. 40
- MB / 5 .' S \82 Fhn » Wahr, vgl Mi;. ÜB. i ä
[No. 2. 1195—1323. — 6 —
1) BJ. 43«. 1260.
Anno domini >i°. cc°.lx°. concessimus Johanni de Ibingin1 et uxoii sue et eorum heredibus vineas nostras apud Rudinsheim sitas. quod duobus annis solvent prioribus aobis dimidiam nir., postea singulis annis 8 s. Colonienses.
s m) El. 60h . 1270 Maere 17.
Anno domini m°.cc°.lxx°. in die sanete Gerdrudis concessimus Marshilio de Budinsheim et suis pueris et eorumdeni puerorum pueris et ceteris talibus ipsorum heredibus et non aliis curiam nostram sitam in villa JRode iuxta Nacke 2 et alia bona nostra eidem curie attinentia iure hereditario possidenda hoc modo,
i" quod dictus Marsilius et memorati heredes sui nobis et eeclesie nostre annis singulis infra assumptionem et nativitatem sanete Marie3 persolvant et pre- sentent in curiam nostram Bermersheim 4 suis laboribus et expensis novem mir. siliginis Pinguensis mensure et usque ad festum beati Remigii5 eodeni modo 16 mir. avene. predieta vero bona nostra nullo modo dividentur, sed
15 senior puer ipsa bona a nobis reeipiet et nobis cavebit et satisfaciet de pen- sione predieta. dictus etiani Marsilius in predictorum seeuritatem tradidit et assignavit nobis pignus, quod dicitur undirpant, vineam suam sitam iuxta viam,
que dicitur herstrazze, iuxta Nake, et iugeruin agri in a dale iuxta
agrum Peregrini de Alcema . sciendum etiani, quod si memorati heredes dictib
20 defecerint, predieta bona nostra ad ecclesiam revertentur et dictum undirpant eeclesie nostre redet omnino libere et absolute. preterea quiequid in predieta curia nostra vel in ipsis bonis nostris aut in editieiis aut in eultura emenda- verint, hoc totuni eeclesie nostre sine questione remanebit, sive ipsa bona re- signentur sive per defectum heredum ad ecclesiam nostram devolvantur. item
25 pensionem predietam a nobis alienare possumus, ita quod ex hoc heredibus nulluni preiudicium goaeretur. n) Bl, 77\
Nos concessimus Iutte duo iugera ad octo annos, et portabit annuatim 8 fftder gedunges; si non feceritc, in vino reeipiamus. fideiussores Sifridus
so Strobart Gozze Anzo. Anzoni enin halben morgen, daz sal man
uzroden. Wenzo Sloffe enin halben morgen. dPetro dimidium
iuger. Bertolfo Wadenaüwer dimidium iuger, de quo dabit tertiam partem.
Sifrido Grozo dimidium iuger an der Weiden ex opposito Seberge. de
quo dabit tertiam partem.
35 o) Bl. 77 h. 1270 November 30.
Elisa magistra saneti Kuperti et cetera Cunrado et Christine Uianoe et Ide civibus Pingvensibus et suis legitimis heredibus concessimus iure here-
a) Verhlext. c) fecerint. d) Eier setzt eint etwas späten Sand ein. e) /
') Eibingen l»i Rüdesheim, 7i. *) Bermersheim >i. Alzei, 9i.
40 2) Roth [?] bei Nach "■. Alzei, 9i. "•) /. Octöber.
3) 15. August In* 8. September.
7 _ Xu. :>. 1195—1
ditario duo iugera radis et inculte terre sita in Bremedale supra viam, que ducit Kemedaw l, ut infra 4 annos proximos sequentes illic vineam faciant. et de proventibus illius statim incipient dare et in perpetuum dabunt nostre ecelesie quartam partem vini annuatim. et dictum est. (juoda. ut si ipsi vel heredes ipsorum post eos non coluerint vineas predictas debito modo et hxsto. '• vinee prediete qualicumque modo eulte ad nostram ecclesiam revertentur sine omni eontradictione.
Super his litteras nostras dedimus ipsis nostro sigillo signatas. Anno gratie m°. cc°. lxx°. Ändree apostoli.
p Bl 77''. 1272 November 9. 10
Nos Elisa magistra totusque conventus montis saneti Ruperti apud Ping- uiam tenore sciipti presentis reeognoscimus publice protestando , quod nos vineas duas zu Bohele in campo Rudinsheim sitas ad nostram ecclesiam spec- tantes Wernhero de Rudinshem dieto de Didinsheim 2 et Mehtildi uxori sue eorumque heredibus annis singulis pro ama franci vini, quod in dictis vineis 15 proveniet, iure hereditario dnxinms eoneedendas, ita tarnen, quod dicte vinee apud unuin heredum1' suorum maneant indivise. et dictus Wernherus vel suorum quicumque post eum memoratas vineas modo debito exeolat et explantet, tarnen, si non fecerit, supradiete vinee ad nostram ecclesiam libere revertantur.
In euius rei evidentiam et debitam firmitatem nos eisdem presentes lit- ao teras sigillo ecelesie nostre sigülatas tradidimus in testimoniuni super eo. Acta sunt hec apud Rudinsheim presentibus Ekhardo dicto de Hilbirsheim et Arnoldo fratribus nostris Everhardo dicto Valkinere ibidem et aliis quam plu- ribus ridc dignis; anno domini m°. cc°. lxxii°. v idus novembris.
.[) Bl 6\ 1273 April 15. 25
Notum sit universis quod nos Eliza magistra totusque conventus 1110- nasterii saneti Ruperti aput Pinguiam Heinrico dicto Stale et uxori sue Sophie civibus Wesaliensibus et uni puerorum suorum seniori post eos vineam nostram aput Stege3 sitam. ut ex ipsa vinea annis singulis infra quatuor dies nativi- tatis domini decem s. d. Coloniensium ecelesie nostre persolvant, ipsani vineam 30 ad utilitatem legitime colant. nee ipsani in partes aliquo modo dividant, duxi- 11ms quamdiu vixerint eoneedendam. permisimus etiam et consensimus, quod Wikenandus frater prediete Sophie ad suam et senioris tilii sui .H. vitam quantum ad premissa manufidelis sive proeurator existat. si vero predieta Sophia nunc vidua aut Heinricus eins filius senior vel eorum proeurator me- moratus ea, que predieta sunt, adinplere neglexerint et ea non observaverint, vinea supradieta ab ipsis penitus absoluta in potestatem et ordinationem ec- clesie nostre sine ipsorum et aliorum quorumlibet eontradictione transibit.e
a) Zweifelhaft, wit denn die Urkundt teilwein fast verlöscht ist. b) /'■■> früh eerbUtsste und dann
U HS. hat /eist heredem. e) transsilät. 40
M Kempten <>. Bingen, zwischen Bingen und -) Deidesheim. Gaidsheim, 7i. 3) Steeg im Blücherihal bei Bacharach, 6h.
No. 2. 1195—1323. — 8 —
In testimonium Ltaque et confirmationem predictorum litteram presentem dedimus sigilli aostri conventus appensione signatam. Datum xvn ka-
lendas mai anno domini m°. cc°. lxxiii0. r) BJ. 21a.
5 Nbs Kunegundis1 magistra totusque conventus saneti Ruperti publice
profitemur, quod nos concessimus Arnoldo dicto zu nie Stule omnia bona nostra in Appenheim - tarn agros quam vineas et prata colenda ad sex annos, singuüs annis pro nonaginta mir. siliginis et dimidia karr, viiii hunici et curru pleno feni. octoginta quinque mir. in expensis et perieulo suo infra nativi-
io tatein et assumptionem ecelesie nostre ministrabit. item quinque mir. Ruckero. item dabit dominabus pro 4 equis ad tres annos singulis annis duas mr. in autumpno. item seminabit tria iugera in campis incultis ad pabulum. item in molendino nostro molabit. item ultimo anno curiani nostram cmn feno et Stramine et spreuwere nobis in integro dimittet, quia sie eam invenit. item
i5 ipse Arnoldus tenetur nobis septingenta et triginta pondera straminum. item tenetur nobis septuaginta pondera feni et tria pondera, et triginta tria pon- dera grumadis.
Predictorum fideiussores sunt Wernherus dictus Ring et Wenzo gener suns Cunradus Sindemant Heinricus Kannerniht, hü sunt de superiori Hilbers-
20 heim. s item Petrus scultetus et Gozo frater suus Petrus Virlinc et Gozo dictus Ducher, hü sunt de Appenheim. s) Bl 66«.*
In nomine domini. Hee sunt vinee cenobii montis sancti Ruperti in con- finibus Pingwensibus eis Navin5 et citra vel paulo latius site diseretis utriusque
äs sexus hominibus pro fructuimi repagulo plus et minus, ut infra scriptum est, Bagaciter distracte, quas sub iuramento fidei promiserunt inpinguari et ad quos- libet Septem annos fimo percoli et sie emendatas eonservari. et quicuinque eidem presunt cenobio, per familiam eiusdein, utrum vel ne debito modo ex- colantur. omni anno debent fideliter experiri. quod si neglecte vel inculte
30 quod absit fuerint invente, debebunt sine aliqua contradictione a prefatis quibus- libet eultoribus alienari. insuper ipsi eultores eas tempore suo non vindemia- bunt vel colligent sine familia vel scitu magistre claustri vel conventus, sed ota idem eultores fruetuum omne repagulum infra septa curie montis prefati, ut eonventum est. suis presentabunt laboribus et expensis.
35 In Binger velde.
1 llonnian Abel und Henzo sin sün, di haut fan uns verheilt 3 stuk win- garz, der ist ein geleigen under Traiswege, daz ander zo Langin ackir, daz
;i) So. b) Es setst eint andere Hnml ein.
i) Um 1281, vgl Gudm. Cod. ä&l 3, 1157. *> £jSJ"« Eupertsber9' dicU M GaH' 40 Zur Urhtmdi s. auch du Series Antiqui- „ '' •' , .„ ' ". .. _ . ,
tatis hrsaa. von der Bupertsoerger Aeb- ' _ _ _ . , r,. „, J , , .„
, ■•' , ' .'.,-, 4) Der Schnlt muh mii die Wende des 13.
tissm Anna Leren von Ihrmstein, 16271 ' ., -:,
„ und li- ans.
*' '■ -•) Die S<il<>-
_ 9 — ZVb. :'. 1195—1
dritte under Oekinheimer 1 weine, und geint darvon uns daz dritdeil dez gewas; und svan si doit sint, so istz los und leidig unser, so wi id bivondin wirt an dem gewas.
[bidem situni.
Item Henkin Zuervil Ilias eidim und Wenzo Gisineimers2 eidim habint 5 von uns 1 stücke wingarz gedeilit, und giet uns Zuervil van sime deile dritteil gewaz und Wen/o daz virdeil. Ibidem.
Item Anzo Wisberin sün, der habid einin halbin morgin wingarz underme ßinderweige, darvon he uns giebit daz drittel des gewais. 10
Folgen noch bis Bl. 66h einschliesslich eine Beihe verwandter Notizen ohne iveiteres Interesse unter den Ueberschriften Ista parte Xai : In "Wilre niarka; In Binger markin; In Münster velde, in welchen Weinberge als zum Halbteil, Britteil und Vierteil ausgegeben bezeichnet werden.
t) Bl. 73 a. 1296. April 1. 15
Anno domini m°. c°. c°. xc°. v°. i°. kalendas aprilis" ipsa die pasche con- cessit magistra B. K. Hemmerchoni de Wettershem filio Sophie 31 2 iugera vinearum, et de Ulis dat 3>2b partem annuatim. ideni Emmercho possidebit 24 annis quiete. et idem Emereho laborabit sieut ipse proniisitc excolere. Item Petrus tilius dietus Mallei, ille habet 2 iugera pro 31 2 parted in Holle- 20 wegen ete idem Petrus possidebit 24 annis. idem Petrus ad 4 annos ex- colere debet vineas. [Bl. 73h] Item Cunradus Stressere lx/2 iugera vi- neaiiim in Hollewegen et de Ulis vineis dat 31 2 partem et Lilas possidebit 24 f annis et excolere debet ad 6 annos. Item H. dietus Wageman, ille habet 1 iugers zu Langenhec3 et dat 3x/a partem annuatim 12 annos. et alios 25 12 annos dat tertiam partem.
u) Bl. 61a. 1309 April 13.
Tretthin.üishüsen.4
Laükardis magistra totusque conventus montis saneti Rüperti litteris pre- sentibus omnibus eupimus esse notum, quod nos pari consensu et unanimi vo- 30 Imitate vineas nostras sitas in terminis ville Tretthingishüsen iure hereditario pro media parte vini in villam presentandain1' suis expensis et ad stercoran- danih et plantandas et omnibus debitis laboribus bene colendas et manendas indivisas apud unum heredem successive eoncessimus infrascriptis. videlicet Cün- rado dicto Shele et suis heredibus duas. unam dietam Grabe, aliam dietam 35 Zägelwalthersbaüme, item Philipp«» dicto Berthichin unam vineam in Zigel, item
a) aprillis. b) Durchstrichen, eine l'eberschrift radiert. c) Zwischen promisit und ex-
colere übergesehrieben B annis. d) partem. e) HS. niederholt et. fl Ursprünglich
XXXIII, dann XXXIIII >'„d ,/„ erste X radiert. g) ingera. h) So.
l) Ockeriheim sei. Bingen, 7i. '■'■) Nach Weiler n-. von Bingen :n. vgl MI!. ;
-)(,i iserifu im <nn r> rhit,< Bheinufer ö. Rü- ÜB. 3 S. 379.
desheim, 7i. *) Trechtlingshausen mi, l. Bheinufer oberhalb
horch, 7i.
No. i. 1235. — 10 —
unam in limo, item iinam apud fontem, item duos ortos in Werden, item aEli- zabet dicte Blaunshen8 unam vineam in Zigel. Cünradum supraseriptum11 pro- visorem aostrum constituimus in premissis, ut. si quis negliensc inventus fiierit, vinee süe sine strepitu iudicii cum fructibus ad ecclesiam nostram libere re- • vertentur.
In euius rei testimonium presentes litteras >iirill« ► nostri conventus duxi- nuis roborandas. Acta sunt hec anno domini m°.coo°.ix0. idusd aprilis.
v) Bl. 69 a. 1323 um Januar 6.
In nomine domini amen. Anno domini m°. ccc°. xxm°. circa epiphaniam
10 domini nos hukardis magistra curtim nostram sitain in villa Eoide ' prope Xac
Hardunko de Heimershem2 et suo heredi primogenito vel alten superstiti so-
lummodo ex eadem linea concessimus cum suis iuribus et appendiciis indivisim
hereditario iure possidendam, tali videlicet conditione. quod idem Hardungus
et unicus post eum lieres ecclesie nostre singulis annis infra duo festa vide-
15 licet iissimijitionis et nativitatis beate Mario decem mir. siliginis et decem mir.
avene a nostris assumi permittet de primariis paeifice et quiete, unde super
hiis ratificandis valorem decem Ib. hl. in areis vel agris nomine subpignoris
seeundum dieta scabinorum ibidem nobis aftirmabit et supraportabit. preterea
adlectum est, quod si prefati heredes, ut supradictum est, nepligentes fuerint
el remissi in pensione predieta, ipsa curtis nostra cum interpignoribus8
antedictis ad nos revertentur et cedent sine omni scrupulo et strepitu libere
et absolute.
3 Einnahmen des Befectoriums von S. Maximin-Trier nebst zivei No- tizen über den S.Maximiner Hof Bubenach. 13. Jli. 1. Viertel.
J5 S. zweite Abt. II.
4. DomkapiUdarische Zehntenordnung für Sorbet/. 1235 September 9.
Trier.
Absehr. 18. Jhs. Koblenz St. A. Tomus doeum. cap. eccl. Trevirensis I [MC. IXX» J S. 405—407. Reg. Goerz MB. Heg. 2 No. 21f2.
Arnoldns dei gratia prepositus Wühelmus decanus totumque capitulum maioris ecclesie Treverensis universis, ad quos jiresens scriptum pervenerit, pie vivere et veritatis in Christo testimonium aeeeptare. Cum grossa
deciina de Sorbeio in tres partes esset divisa et a diversis dominis diversis deeimatoribus annis singulis venderetur, et pro hac diversitate inter dictosde- 36 eimatores discordia sepius moveretur, etiam ex hac discordia lites et iurgia sanguinis eflftisio et mortis pericula nonnunquam orirentur, nos haue diversi- tatem et hec omnia penitus removere et ad concordiam reducere volentes de
a) Dunlist, ■ rr/furhiidi» >o>i ituas späürtr Hand Jacobus dietns Meistir. b) supra
ptn. c) So. d) So ausgeschrifbm. e) So. [Unter p/m
40 'i 8. oben S. 6 N. 2. -) Heimersheim.
_11 _ No. 5. /.
eonsensu ecelesie CasteUionensis* et pastoris de Sorbeio x, qui in eadem decima suam nobiscum habent portionem, statuimus ut de cetero prefata totalis de- cima [S. 400] vendatui ab eo, qui ex parte capituli nostri preerit bonis nostris apud Sorbei, voeato tarnen ad eandem venditionem cellerario de Castellione si voluerit interesse et pro eadem decima cum nostro nuntio fideiussores reci- 5 piente. et quoniani1, in eadem decima pars nostra partes alias precellebat, procurator noster annis singulis in perpetunm de avantagio percipiet de com- muni decima octo mo. frumenti ad mensuram de Sorbeio vel ad aliam nien- suram ex qua dicta decima vendetur. residuum vero de decima nobis et ecelesie Castellionensi et pastori de Sorbeio equaliter dividetur; et de portione eccle- io sie Castellionensis0 pastori de Sorbeio dimidium mo. frumenti ad mensuram de Sorbei reddetur. de omnibus terris ad decimam de Sorbei pertinentibus, quas ecclesia Castellionensisa haltet in coniinio de Sorbei, et de nemoribus ad agros redactis, quos sepedicta ecclesia per proprias earrucas nunquam ex- eoluit, decima illorum omnium de Sorbei ad conimuneni decimam de Sorbeio is deducetur. de nemorilms etiam ecelesie sepedicte extirpandis et ad agros re- ducendis, quos propriis earrucis non excolet, illorum [S. 407] etiam decima ad communem decimam de Sorbeio deducetur. de omnibus etiam terris. quas ecclesia dt1 Castellione habet in banno de Avoncurt et de Menecurt et de Sor- bervel, quas ex propriis earrucis excolet, nullam decimam ex illis solvet; et 20 si extranei eas exeoluerint, eorum decima ad conimuneni decimam de Sorbeio reportabitur. de terris etiam arabilibus predictorum locorum, quas hodie eccle- sia de Castellione propriis earrucis exeolit, si contingeret alios honiines quam ipsam ecclesiam inposterum excolere, extuncc decima ad conimuneni decimam de Sorbeio erit deducenda. 25
I't autem predieta ordinatio imposterum tirma permaneat et inconeussa, tarn nostro quam domini Johannis abbatis'1 de Castellione et Theoderici con- canonici nostri pastoris de Sorbeio sigillo presentem paginam dignume duximus roboraref. Actum Treveri anno domini millesinio ducentesimo tri-
gesimo quinto in crastino nativitatis beate virginis. 30
.'>. Das Kapitel von S. Simeon beantragt die Aufteilung des mit der Abtei Hzmmerode gemeinschafllicken Waldes wegen der Waüdver- 'eüstung der Ahtei. 124S April 19.
Ah« h,: 18 Jhs. Koblenz st. .1. Diplomata Himmenrodensia fol. [MC. LXXX11I»> S. 76 No. 86. Beg. Goerz MR. Big. ", No. 336.
Dicunt capitulum saneti Simeonis Trevirensis, quod in nemore, quod ha- bent commune cum abbate et conventu de Himmenrodea, idem abbas et con-
a) Castellionis. b) qnm. c) eatenns. d) All e) dignam. O rol>orandam.
M Chatülon wnd Swbey swl'Otain, bei Lon- '-) Gemeint ist der 11'-//-/ Höinscheit stoischen guion und Arraney. Vgl. ('<<lm<t Notia Himmerode, Gransdorf und Herforst- Aren- <0
de /" Lorraine* .'. 341. rath-Burg, wu aus den "t<t>» folgenden
No. 7. 1251—1316.
12 -
ventus tot inciderunt ligna et ita immoderate, quod ipsorum portio ad modieum < l iii«l redacta esl ; dicunt etiam, quod in nemore ipsorum proprio grave eis (laiiinuiii intulerant incidendo et accipiendo ligna immoderate. petunt igitur damnum hinc et inde illatum ipsum resarciri ad arbitrium bonorum virorum. petunt etiam ipsos compelli ad divisionem nemoris communis, cum ex com- munione grave damnum ipsi capitulo sit illatum et de die in diem ab ipsis. abbate videlicet et conventu, gravius inferatur. hoc petunt salvo iure addendi minuendi et mutandi; et est dies assignata, quo partes redibunt ad iudicium, feria sexta post iubilate1 medio tempore currentibus indueiis deliberandi. io Datum anno domini milesimo ducentesimo quadragesimo tertio dominica
qua cantatur quasi modo geniti.
6 Ausgaben der Provisoren des Elisabethhospitals zu $. Maximin bei Trier. 1240—1330. veite Abt. III.
i, 7. "Residenz- und Verwalfamgsstatute des Stiftes Karden. 1251 April 7
bis 1316 Juni 7.
Abschr. li. Jhs. 1 II. Trier Dorribibl. Chartularium Cardonense 4° Bl. I7b—19h. Vgl Westdeutsch Zeitschrift I Korrespbl No. 259, 4.
a) Incipiunt statuta ecclesie nostre, et primo de fruc- tibus canonicorum non residentium.*
Rdcolfus decanus totumque capitulum ecclesie Cardonensis omnibus pre-
25
Urkunden No. 0-1:.' hervorgeht, vgl. auch schon jetzt die den Urkk. Nr. 11 vmd 12 beigegeben* Skizze. Himmerodt haue an diesem Wald*, ursprünglich nur Nutzungs- rechte, Eigentümer war SSimeon, vgl. Mit. ÜB.l No. 503, 1152: usuaria. qm- habe- li- Himmerode in silva. qug dicitur s. Simeonis, qup a bont uiemori? Fulmaro qaondam prepositos. Simeonis et fratribus eius aliisque possessoribus eiusdeni 8Üv§ i/iht ni,l auf ändert Teil des Waldes
■ In it, nanu ntlich auf das Stüt frids von Tsenbwg, vgl. MB. ÜB. 1 No.603, 1157, s. auch Cod. Salm. No. 19, 61, 62, nicht «pecieTl auf den SSimeonswald ratio- nabiliter acquisistiB. Doch stehen schon 1226 ' '"'! HimmeroÖA in
scheint gleichem Besitzverhältniss tum li/;/»/.. du- vielleicht durch ein* Trans- actum des Jahres 1212, vgl. Goen MB. No. 1164, herbeigeführt war ; jeden- falls führt < en t im n 1 gegen du Gemeinden Liessein Gindorf
und Dudeldorf, vgl. die unvollständig ab- gedruckten Akten in MB. ÜB. 3 No. 278, 278a, 354 und die ergänzenden Regesten bei Goen MB. Reg. 2 No. 1742 vmd 1743. Indess sind muh die MB. Beg. hier noch nicht vollständig, dit volle Korrespondenz ist im dem Bimmeroder Formelbuch 14 Jhs. der Berliner Univ.Bibl. Ms. Uxt. föl. 196 Bl. 79 f. erhalten. — Verwandte Ab- grenzungen, wie du durch die obige ürk. eingeleitete, finden sich Cartulairt d'Orval S. 460, Juni 1271: Äbornement des bois d'Orval, e'changes et autres Conventions entre Louis V, comtt deChiny, et Vabbayt d'Orval. S. auch ebd. S. 170, Juli 1272 und Arch. Clervaux 6, August 1252; 58, December 16 1295.
l) 8. Mai 124 l
-) Drucke eines früheren Statuts vonKardew v.J. lis:; zur Verbesserung der Einkünfte für den Kirchenbau vgl. Goen MB. Reg. 2 No. 191.
— 13 — No. 7. 1251—1316.]
sens scriptum inspecturis imperpetuum. notum esse vokmius presentibus pa- riter et futuris, quod cum propter absentiam plurimorum tarn prelatorum quam simplicium canonicorum rigor discipline et ecclesiastica devotio in ecclesia nostra iam fere immo penitus fuerit dissoluta et tarn in temporalibus quam in spiri- tualibus quasi irrecuperabiliter collapsa, nos iamdictam ecclesiam pro nostra- 5 nun virium possibilitate volentes ac studentes reformare de unanimi fratrum tarn in capitulo quam extra existentium consensu talem de prebendis ac pre- laturis absentium fecinms Constitutionen!: videlicet ut quicumque Sim-
plex canonicus aut prelatus presentiam debitam sive residentiam per annum in ecclesia nostra facere non potuerit, ante festum vinculoruni Tetri 1 ad de- io canum ecclesie nostre veniat et licentiam tarn ab eo quam ab aliis fratribus presentibus, qui sunt de capitulo, petat et obtineat sub hac forma, ut, si sit simplex canonicus, non nisi tertiam partem omnium reddituum videlicet annone spelte et avene panis vini vel vinearum probende in absentia per annum illum obtineat; si autem prelatus fuerit. nichil omnino de sua prebenda, nisi de spe- is ciali gratia vel licentia totius capituli hoc obtinuerit, in absentia percipere de- bebit. reliquas autem partes canonici cum fructibus prelature ad faciendam distributionem cottidianam inter fratres, ut divinum officium expeditius cele- bretur, qui pro tempore fuerit celerarius reeipiet. et ipse celerarius vineas partiales cum sumptibus communibus colet, et tarn ecclesia quam canonicus, 20 qui est absens, pro portione emolumenti onus expensarum circa vineas susti- nebit. absentes autem tarn [El. 18"] prelati quam canonici de solutione suo- rum proventuum ad eellerarium nostrum respectum habebunt, ut in omnibus eisdem celerarius in suis portionibus ad duo tempora anni, videlicet in puri- ficatione beate virginis et in ascensione domini, sive presentes suam habeant 25 portionem sive non, debitum per omnia faciat apparatum et omnem pleni- tudinem sue portionis. quodsi ex negligentia celerarii hoc fuerit pretermissum, ipse decanus ipsum celerarium ex officii sui redditibus coget ad debitam ab- sentibus solutionem faciendam. si vero exinde quidquam dampni vel expen- sarum sustinuerint, ipse celerarius de proprio absentibus recompensabit, sed 30 absentibus de minutis nichil penitus recipere licebit, illi vero, qui sunt in scolis in peregrinatione vel in infirmitate constituti, sua beneficia deservient, ac si essent presentes cum integritate. si autem, quod absit, procurationes apostolico, legato eius vel archiepiscopo sunt faciende, tales erunt tarn absen- tibus quam presentibus expense communes, et pro emolumento portionum ab- 35 sentes et onus et incommodum in huiusmodi sustinebunt.
Acta sunt hec anno domini m°. cc°. l°. primo vn° idus aprilis, et per iura- mentum corporaliter prestitum roborata.
b) Aliud statutum de fructibus prebendarum et dignitatuni.
In nomine domini amen. Nos Johannes 2 decanus et capitulum ecclesie 40 Cardonensis omnibus presentibus et futuris in perpetuum. ne iura et statuta
J) August 1. 2) Um 1316, s. das folgende Statut.
No. 7. 1251—1316. — 14 —
scu consuetudines eeelesiaruiii a memoria labantur succedentium, solent ammi- niculo scripturarum preeaveri. noseant igitur tarn presentes quam futuri cano- nici eeclesie Cardonensis, quod nos deeanus et eapitulum antedicti statuimus et ordinamus et pro statuto eeclesie habere volumus, quod quicumque
5 eanonicus eeclesie nostre in crastino assumptioms1 vixerit, fruetus prebende sue in blado illius anni. presentia dumtaxat excepta, integre pereipiat; et si \i\ciit in crastino Mathei2, similiter vinum illius anni plene retinebit. idem iudicium de scolastria et custodia: si scolasticus et custos in crastino assuni- ptionis vixerint, fruetus suos in blado coinnnmi habebunt; et scolasticus rectori
10 scolarum de expensa ac custos de luminaribus eeclesie usque ad crastinum Mathei providebunt. similiter si in crastino Mathei vixerint, vinum scolastrie et custodie pereipient et capitulo de presentjis, eeclesie de luminaribus, ac rec- tori de expensa usque crastinum assumptionis providebunt. secus de decanatu et cantoria : quocumque tempore deeanus et cantor decedant, nichil de fruc-
15 tibus dignitatum eorum pereipient, nisi quod in eorum granario habuerint vel in domo; quidquid vero apud celerarios paetarios in campis vel in vineis fuerit, iure vinearum eulture excepto, eorum successoribus remanebit. item
omnis eanonicus reeeptus ad vacantem prebendam per obituni canonici ali- cuius quatuor annis expeetabit, quoruni annoruni medietas reddituum3 primi
ao anni defuncti cedant capitulo, alia vero medietas ipsi defuneto pro libito con- vertenda; fruetus seeundi anni ad presentiam ipsius defuncti: Ultimi vero duo anni ad fabricam eeclesie deputantur. preterea si prebenda vacet per
alieuius religionis* permutationem aut resignationem , eapitulum duos annos tantum pro fabrica retinebit, quibus duobus annis finitis reeeptus ad preben-
25 dam huiusmodi ipsani cum ^ereeptione fruetuum libere possidebit. si vero
ali(|iiis reeeptus ad vacantem eurrentibus ultiniis duobus annis gratie capituli in ipsis annis decederet, hoc tempus quod vixisset proximum sequentem in eandem /Bl. 18h] prebendam expeetando, non relevaret, quin a die obitus ip- >iiiN defuncti duobus annis de novo computatis eapitulum fruetus reeipiet huius-
30 modi prebende ad fabricam eeclesie supradietam.
c) Statutuni de of f i ei i s celerarie utriusque. In nomine dei amen. Nos .♦ Johannes et eapitulum eeclesie Cardonensis notum faeimus universis nostris concanonicis tarn presentibus quam fiituris, quod nos deliberatione diligenti prehabita; considerata utilitate et concordia
35 fratrnni capituli nostri presentium et futuroruni. ac etiam ut iura census red- ditns et proventus eeclesie nestiv oninibus et singulis plenius innotescant, sta- tuimus et ordinamus de offieiis cellerarie maioris et minoris eeclesie nostre in hunc nioduni in perpetuum :
1. (v>iiH(l singulis annis niaius officium celerarie reeipiatur et teneatnr a
i" fratribus capituli presentibus et residentibus tantum, primo videlicet a decano
i l.tium. b) religionem.
M August /'»'• 2) September 22.
— 15 — No. 7. 1251—1316.
pro tempore existente, deinde deseendendo secundum ingressum dietorum fra- trum eapituli a seniore usque ad juniorem, sie et de officio eelerarie minoris sive elemosine* ineipiendo a iuniore et ascendendo ad deeanum. et ut in hoc in quantum possibile est. malitiis obvietur, nullus fratrum eapituli officium cele- rariarum predietarum reeipiet nee reeipere poterit, nisi per annum immediate & precedentem, cum ordo predictus ipsum tetigerit, residentiam fecerit personalem dato et fraude penitus exclusis. quicumque etiani voluerit. poterit suo nomine aliuni clericum vel laicum honestum et idoneum subrogare in offieiis ante- dictis: qui subrogatus in vigilia beati Jacobi singulis annis nostro . . capitulo, si laicus fuerit, iurabit, si vero clericus, faciet prent nobis placuerit de fraude io cavenda et fructibus nostris reeipiendis et equaliter pro posse et nosse divi- dendis et dictis offieiis ineumbentibus fideliter adimplendis, quod etiam ipsi celerarii personaliter faeient, si ftierint requisiti. 2. Item statuimus et ordi-
namus, quod meliores fruetus siliginis et Spelte granarii per pistorem nostrum reeipiantur et examinentur et ad panem nostrum primo et prineipaliter ante 15 aliquam divisionem fruetuum reeipiantur, ne aliquem defectum in pane nostro patiamur; superfluos vero fruetus equaliter dividet inter omnes. 3. Item sta-
tuimus et volumus, quod celerarius tollat et reeipiat omnes fruetus deeimarum mansuum et censuum et singulis annis in crastino Thome 1 nostro capitulo com- putationem rationabüem faeiet de fructibus persolutis. fruetus vero ipso 20 crastino per paetarios non soluti, prout in dieisb et cautionibus idem celerarius et litteris exeommunicationum et agravationum contra debitores dilueide de- monstrabit, per sortem equaliter dividentur inter omnes. si vero dictus cele- rarius pro tempore existens in premissis defecerit, ita quod pro pane fruetus min reposuerit nee demonstrationem fecerit nee litteras exeommunicationis et 25 agravationis contra debitores exliibuerit, carcerem more solito intrabit in crastino oetavarum epiphanie2 suspensus a voce eapituli et ab Omnibus fruc- tibus prebende vini et bladi tarn corporis quam presentie preter panem cotti- dianum, donec cuilibet canonicorum satisfecerit et capitulo. prout est premissum; fruetus vero emergentes durante hac suspensione nobis cedent. 4. Item 30
iudicium de celeraria elemosine riet in crastino misericordia domini, si in hiis, <iue ad suiiiii officium pertinent, defectum patiamur, si se rationabiliter per litteras exeommunicationum et agravationum contra debitores vini et fruetuum obtentas non [El. 19a] poterit excusare. si vero aliquis celerariorum huius- modi medio tempore decederet, omnia bona sua mobilia et immobilia cum 35 anno gratie, que sibi cedere possent, remanebunt capitulo nostro et singulis canonicis ante omnia obligata pro solutione. ut predictum est. rationabiliter et debitec facienda. 5. Item volumus. quod celerarius maior aut suus subro-
gatus noster iuratus in autumpno cum nuntiis nostris in torcularibus vinum nostrum equali portione dividat inter omnes. et equum continue habeat pro 1 negotiig ecclesie nostre per so vel per alium expediendis. dictus etiam cele-
.1) t-lemusime. b) So. ul .l<-bi(a.
'» hu, mhn ■• 22. -I Januar I i.
[No. 7. 1251—1316. — 16 —
rarius erit procurator fabrice et tollet omnes fructus, qui primo et principaliter debent assignari, ita quocl fabrica nulluni patiatur defectum, quos tarnen non vendet nisi de licentia totius eapituli special! et quidquid sibi ex desiccatione fructuum illorum decreseit, quod dicet sub obedientia, hoc sibi erit defaleandum.
5 et de qualibet prebenda fabrice singulis annis duas mr. pro sallario habebit, de prebenda vero alicuius mortui tres mr. sibi eedent. idem cellerarius major pro iure officii sui et labore habebit 14 mir. siliginis de granario, pro quibus dabit ad presentiam tres mr. cum dimidia. item de quinque deciniis parrochie in Vorste1 preter pacti sumniam mir. partim siliginis et partim spelte habebit.
10 item in Tris 2 mir. item in Mackene3 mir. partim spelte et partim siliginis. item in Belteme4 mir. spelte et mir. avene. item in Liememe5 mir. siliginis et mir. spelte; nee aliquem defectum de desiccatione fructuum ibidem compu- tabit. item de Septem deciniis in Maspreeht6 de qualibet mir. avene preter pacta summam: ac de capitulo 10 mir. avene habebit. item in autumpno
15 de deciniis nostris in Cardono Mutliena7 et in Tris facto computo de decem carr. vini habebit amam; et preter illud habebit tres amas vini in ipso com- puto faciendo, et proinde in autumpno a nuntiis eapituli in torcularibus nichil reeipiet nee requiret. 6. Celerarius vero elemosine preter antiquum ius
vini et panis elemosine probende decanatus habebit mir. siliginis in Kiriche 8
20 preter summam pacti, item mir. in Predin9 partim siliginis et partim spelte; item in Tris tantum ; item in Mackene tantum ; item in Belteme dimidium mir. spelte et dimidium mir. avene ; item de fabrica mir. avene mir. spelte et mir. siliginis. item habebit tres amas vini a capitulo, quando de vino computabit. idem celerarius erit collector et distributor presentie ecclesie tarn vini quam
25 fructuum ac etiam denariorum choralium, et proinde preter Kiriche et Predin ac siliginem proveuientem de molendino, que est canonicorum, tantum habebit presentiam duplieatam, hoc addito, quod quicunique preter sacerdotes missani dicentes in negotio ecclesie existentes infirmos vel minutos in villa existentes vigiliis misse commendationi non interfuerit tertia parte in qualibet horarum
30 illarum presentie carebit, quam celerarius in truneum reponere non obmittet, item idem celerarius requiret presentiam tempestive; si laici sint debentes et non solverint, reeipiet ad usuras. similiter si eanonicus vel vicarius fuerit, eandem penam sustinebit et nichiloniinus carcerem intrabit. quousque de prin- cipali et necessorio ecclesie satisfiet, ac suspensus a voce eapituli ac beneficio
85 medio tempore remanebit. celerarius vero si occasione usurarum huiusmodi aliquod dampnum sustineret. capitulum [El. 19b] ipsum relevabit. item idem celerarius vinearum nostrarum elemosinarum ubique existentium curtium in
i) Forst nnw. Kurden, 5/'. 5) Lehmen vö. Karden a. d. Mosel, 4g.
'-) Treis a. d. Mosel, gegenüber Karden, 5g. 6) Masbwrg mr. Karden, bei Kaisersesch, 5e.
4o 3) Mach n ö. Karden auf der Höhe des rechten 7) Müden ö. Karden a. d. Mosel, 5g.
Moselufers, 5g. 8) Kehrig n. Karden, s. Mayen, 4 f.
*) BeUheim so. Karden, nicht weit am Kastei- 9) Brieden dicht nw. Karden, nicht weit vom laun, 6g. Pommerbach, 5f.
— 17 — -V". 8. 1260.
Predin et in Pumere1 erit procurator; similiter in edificiis torculariun) nos- trorum, quorum expensas solvent prepositus et capitulum in autumpno. preterea reeipiet religiosos, et de qualibet persona idonea duos d. stopum vini et diniidiam vocatiam computabit.
In cuins statuta et ordinationis perpetuam memoriam et firmitatem si- ■" gillum eeelesie nostre duxiiniis presentibus apponendum. Actum et datum
anno dornini m°.ccc°. sextodecimo in crastino trinitatis eiusdem.
8. Zentner und Gemeinde von Briedel bewilligen der Abtei Himme-
rode das Beliohigungsrecht in einem ihrer Gemeinden -äi hier für die
Ztvecke des Himmeroder Hofs in Traben. 1260 Januar, f Briedel] io
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmeroole. Von den erwähnten Siegeln hängt mir das zerbrochene Beitersiegel des Grafen von Salm an Pgt.streifen. Gedr. mit Fehlern CRM. 2 No. 184. Reg. von Stramberg Moselthal S. 3 und Goerz MR. Reg. 3 No. 1604. Dieselbe Urkunde steht abschriftlich in dem Himmeroder Chartular im
St. A. Koblenz mit dem falschen Datum anno domini millesimo ducentesimo sexa- 15 gesimo nono mense ianuario u/nd ist hiernach in Goerz JIR. Reg. 3 No. 2486 noch einmal zu 1270 Jutalar registriert.
Nos eenturio et universitas in Bridal2 super Mosellam notnni esse cu- liiiims universis tarn presentibus quam futuris, quod nos de communi omnium nostrorum consilio laude et assensu vendidimus viris religiosis abbati et con- -■ ventui de Hemmenrode perpetuum ins secandi et colligendi liana in nemore nostro inter nos et eastrum Starkenberch 3 sito pro decem Ib. d. Treverensium nobis iam niuneratis et a nobis receptis, ita videlicet quod dicti abbas et eon- ventus aceipient ligna ibidem tarn ad edificia quam ad paxillos et onmes ne- eessarios usus eurtis eorum in Travene4 per spatium rivulorum dietorum Veisch 25 in eodem nemore decurrentium usque ad planitiem de Bridal, in qua solemus novellare. porro si dicti viri religiosi indiguerint tollere ligna iacentia sive stantia in nemore bannito, ubi nos contigerit novellare, ob reverentiani ipsorum ipsiß concedimus ea tollere magis de gratia quam de iure, et ad horum obser- vantiain nos et posteros nostros in perpetuum obligamus. 30
Acta sunt hec presentibus Johanne plebano eiusdem ville, Henrico cen- turione, Emikone de Ponte, Hemico filio Sare et Emikone de Overbridal6 et Heidulfo villanis. In cuius rei testimonium et perpetuam firmitatem
presens scriptum sigillis nobilium, illustris videlicet viri eomitis Salmensis ei advocati de Bridal, dictis abbati et conventui tradidimus roboratum, addicientes, quod sigillum domini archiepiscopi Treverensis apponi procurabimus, quam cito poterimus obtinere. Actum et datum anno domini m . « < . 1. . i \ . mense
ianuario.
'i Pommern a. d. Mosel, dich/ oberhaß) Kar- :!) Dt« Starkenburg zwischen Mühlenbach und den, •"'/'. Mosel, bei Trarbach, 7f. \"
Briedel am rechten Moselufer, oberhalb 4i Traben bei Trarbach, ?/'.
Xrll: 6f. "') Kein besonderer Ort.
Laraprci-h t . Deutsches Wirtschaftsleben, lll 2
No. 9. 1260. — 18 —
9. Aeghlins Herr von Berg empfängt die bisherigen grundherrlichen Hofgüter von SSimeon zu Rolingen, deren Vogt er ist, in Erb- pacht unter den sonst für dieses Verhältnis gehenden Bedingungen. 1260 August 14.
5 Abschr. h',. Jhs. Koblenz St. A., in einem Convölut von 8 Urkundenabschriften
betr. Besitzungen u/nd Rechte des Stifts SSimeon zu Trier in Winchermgen
Beckingen Esingen Hönningen und Neumagen. Beg. Goerz J\£B. Beg. 3 1634.
lNoverint universi, quod nos Egidius dominus de Berge2 bona ecelesie
10 sancti Simeonis Treverensis mansualia apud Rofingen3, in quibus olini ab ho- minibus eadem bona possidentibus canonici ipsius ecelesie sancti Simeonis census et iura mansualia reeeperunt, et nos et predecessores nostri ins habuimus ad- vocatie, a deeano et eapittulo eiusdem ecelesie reeepimus sub annua pensione triginta s. Treverensium a nobis et nostris successoribus deineeps possidenda,
15 dietis triginta s. prefatis deeano et eapittulo vel eoruni villico apud Wincherin 4 in festo beati Andree apostoli5 annis singulis persolvendis, hac adhibita con- ditione, quod si nos vel nostri successores tennino predicto, in festo videlicet beati Andree, dietam pensionem triginta s. ipsis, ut dictum est. non persol- verimus, in crastino dicti festi ad penam eis decem s. teneamur. et si dictos
. decem s. cum aliis triginta infra iiiündenam proxime sequentem ipsis non per- solverimus, timc ipsa quindena elapsa dieta bona de Ruefingin ipso facto con- stituta seu inbannita in predictorum decani et capittuli recedant potestatem, sicut alia bona enrtis de Winchera propter defectum eensuum seu pensionum [S. 9] cedere sive recedere consueverunt, quod vulgariter vröniede nuneupatur,
25 nee iufra annum defiscari potuerint vel debanniri. que omnia promisimus fide- liter observare, nos et nostros successores ad eorum observantiam obligantes, ita quod dieta bona de RMngin quondam mansualia tantum sub pensione re- tineamus predieta, bonis salice terre diete ecelesie sancti Simeonis ibidem in campis silvis pratis et nemoribus eisdem eapittulo et ecelesie salvis et libere servatis.
In cuius rei testimoniüm presentes litteras venerabilis viri domini Si- monis maioris prepositi et archidiaconi Treverensis. in cuius archidiaconatu dieta bona eonsistunt, uobilis viri Theoderici domini de Lincer6 et nostro sigillis memoratds deeano et eapittulo dedimus roboratas. Actum
35 et datum in vigilia assumptionis beate Marie virginis anno domini m°.ci . sexagesimo.
l) Vgl. zu dieser UrkuncU MB. ÜB. 3 No. 1435, 5) November SO.
1258 Februar 27. 6) Linster [AU- Jung- und Burg-Linster] nö.
■) Berg bei Bemich, Wc. Luxemburg, 9b. Theodericus de Linceren,
40 8) Balingen bei Bemich, Wb. de Lincerio 3IR. ÜB. 3 No. 1124 und
*) Winchermgen w. Saarburg, nicht weit von Nu. I4:;~>. 1251 wnd 125S.
der Mosel, 10c.
— l'J — No. In u. 11. 1261
10. SSiineon zu Trier und Himmerode kommen überein, ihren gemein- samen Wald bei Gransdorf für die Verlosung oder ei neu andern Mö- llns der Auseinandersetzung abzuteilen und abzusteinen. 1216 Juni 16.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. Siegel nebst Pgt.streif abgerissen. Reg. Goerz Heg. der Erzb. öo und MR. Eeg. .; No. 1702. 5
Notum sit universis, quod unaninii voluntate <'t eoneordi assensu super divisione silve, quam capitulum saneti Simeonis Treverensis et monasterium de Himmenrodh Cisterciensis ordinis communem habent apud Grandesdorph 1 facienda ipsi consenserunt, quod in oetava sanete trinitatis proximo Ventura2 tarn ex parte capituli saneti Simeonis quam ex parte monasterii de Hiinmen- io rodh procuratores eügendi convenient ad locum; et de die in diem continuo ibunt per devia invia et anfractus ipsius silve et divident prout melius pote- runt bona fide per se et homines ad hoc eligendos ipsam silvain: et metis positis usque ad oetavam beatorum Petri et Pauli apostolomm sequentem3 sorte divisio dirimetur vel alio modo, prout partes duxerint coneordandum. 15 et in hoc etiam consenserunt, quod carbones et ligna seeta a monasterio de Hiininenrodli ab eodeni deducantur ista vice salva actione oinnimn dampnorum ecclesie saneti Simeonis et econverso; nee amplius monasterium et capitulum praedieta secabunt in ipsa silva. donec divisio silve sit peraeta.
Hec acta sunt in presentia reverendi patris domini Henrici Treverensis - 1 archiepiscopi et plurium aliorum. In cuius rei testimoninm rogatu utrius-
que partis nos Wiricus minor3 decanus ecclesie Treverensis litteris presentibus siuilluin1, nostrum duximus apponendum. Datum feria quinta postpente-
chosten anno domini m°.cc°.lx°. primo.
/ / . Vollmacht für die Himmeroder Commissare zur Abteilung und Ab- x
steinung des Gransdorfer Waldes. 1261 Juni 27. [Himmerode/
Abschr. im SSimeoner Chartular, Trier Stadtbibl. laufende No. 1611 [Standn° et XXIII III. 32° f. Heg. Goerz MR. Reg. 3 No. 1704.
Universis presentes litteras inspecturis frater Theodericus dictus abbas totusque conventus de Himmerode salinem in domino. Noveritis, quod 30
nos fratres nostros Johannem [El. 32h] dictum de Love4 Waltherum dictum Fremart monachos, fratres Ludewicum Waltherum Hermannum et Henricum conversos nostros constituimus procuratores ad faciendam divisionein silve, quam communem habemus cum viris honestis decano et capitulo saneti Simeonis Treverensis. et ad limites faciendos sive metas eiusdem silve. et salvis per 35
a) Wiricus minor auf Rasur. b) Corr. aus sigilla nostra . . apponenda.
') Gransdorf, zwischen Killburg und Wittlich, -1 Juni 26. 6d. Es ist der Wald Hoinscheit, >. oben r>) Juli 6. S. 11 X. 2. 4) Loef 11. Mosel, bei Münstermaifeld, 5g.
2*
[No. 12. 1261.
20 —
omnia privilegiis nostris, que super pascuis et aliis rebus, quas hactenus quiete possodinms et possidemus, expressam faciunt mentionem : ratum habituri, qüic- quid <lii-ti fratres ex parte nostra fecerint in premissis.
I >atum anno domini M°. cc°. lx°. primo in crastino beatorum Johannis et Pauli.
5 12. Beurkundung der vollzogenen Parcellierwig des Gramdorf er Waldes zum Zivecke der Parcellenverlosung. 1261 Juli 8.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode; Cirographum. Von den 2 ursprünglich vorhandenen Siegeln nur sehwache Reste des zweiten [rotes Wachs] an Pgt.streifen erhalten. Beg. Goerz 2IJi. Reg. 3 No. 1707.
io Nos Theoderkus abbas totusque conventns eeclesie de Hemmenrode Cister-
ciensis ordinis Treverensis diocesis et capitulum eeclesie sancti Simeonis Tre- verensis ad universorum notitiam volumus pervenire. quod super divisione silve, que nobis est communis \ facienda per homines ad hoc communiter electos, divisa est ipsa Silva in decem partes cum nemore, quod est ex altera parte rivuli
15 dicti Museltach. et limites sive mete ipsius divisionis facte sunt modo infra-
scripto:
Prima divisio incipit a metis domini AVilkini de Manderscheit inferius Brunbach in fluvium Keile et super metis elaustri Hemmenrode descendit et terminatur. seeunda divisio est inter Ossinbach et fluvium Keile et metas mo-
20 nasterii Hemmenrode et ibi terminatur. tertia divisio incipit ab Ossinbach et transit versus Burthscheiderbach et super fluvium Keile et usque ad viam Richardescruce et ibi terminatur. quarta divisio est a Burthscheiderbach usque ad fluvium Keile et usque ad bona de Burch et Lancscheit et ibi terminatur. hee premisse divisiones sunt ex altera parte fluvii Keile. Item ex ista
25 parte fluvii Keile prima divisio incipit a via Burch per Dalheim super Keilam et super metas Grandestorf et ibi terminatur. seeunda divisio est a via Burch usque ad viam dietam Dalheimmolbeckerwech et super fluvium Keile et ibi terminatur. tertia divisio incipit a via Dalheimmolbeckerwege usque ad viam dietam Binzvelderwech, que ducit a Spange versus Binzvelt, et ibi terminatur.
3"
85
4,1
1 1 Zum Verständnis der in der folgenden Teilung genannten Örtlichkeiten vgl. diebei- gegeben' Skizze, welche nach 'persönlichen Informationen <m Ort und Stell* und wei- teren freundlichen Angaben des HerrnPfar- rers und Definüors Waldecker in Grans- dorf gezeichnä ist. Zu bemerken ist :u- nächst, dass noch jetzt der grösste Teil des 1261 vermessenen Terrains Waldbestand hat. wie auch die Karte ausweist; nur die Waldpartie westlich des Kailbachs hat stärker gelitten und ist zum .Suidholn-. dem jetzigen Wald du- Gemeinden Spang- VaMemundBimfeMzusammmgeschmohien.
Die Nordgrenze des jetzt im Staatsbesitzt befindlichen Waldes wird noch heute vom Brunbach [jetzt Bremelbach] gebildet, nörd- lich desselben beginnt dir ]\'<dd iles Her- sogs ron Aremberg, dir bis Emir vorigen Jhs. im Besitze des gräflichen Geschlechts von Manderscheid /rar. Der Ossinbach heisst jetzt Össengrdben, nicht weit ron ihm
Steht noch heule das Richurdsln u ;. Der
Name des Musebachs scheint dagegt u ver- loren :u sein, der mit diesem Namen be- zeichnete Buch heisst jetzt im ober» Lauft Büsenbom.
— 21 — -v"- 13. 1361.
quarta divisio incipit a via dicta Binzvelderwech inferius usque Eergersforst et Camervorst et il>i terminatur. Item nemus, quod est ex altera parte
rivuli dicti Musebach, est ilivisiun in duas partes, quas dividit semita, quae ducit ab Arenderoth versus Molbach. Sortes vero super predietis divi-
sionibus sie sunt proiciende: ultra Keilam proicientur sortes primo super pri- 5 niain et secundam divisionem. item ultra Keilam secundo proicientur sortes super tertiana et quartam divisioneui. item ex ista parte fluvii Keile proicientur sortes primo super primam et secundam divisioneui. item ex ista parte fluvii Keile secundo proicientur sortes super tertiam et quartam divisioneui. item postea proicientur sortes super nemus. prout est divisuni. Hee divisio io
facta est salvis decimis terragiis et paseuis et iure, quod dieitur dema, nobis competentibus secundum tenorem privilegiorum nostrorum atque formam.
In cuius rei memoriam presentibus sigilla nostra sunt appensa. Datum anno domini m°. cc°.lx°. primo feria sexta post octavam beatorum Petri et Pauli apostolorum. 15
13. Beurkundung der vollzogenen Parcellenverlosung des Gransdorf er Waldes. 1261 Juli 9.
Or. in doppelter Ausfertigung Koblenz: St. A. Abtei Himmerode. Nwr an einer Urk. hängen an einem eingeschnittenem Streifen derselben noch Beste des Siegels ans rotem Wachs. Die Varianten des Dwplicats sind unten mitgeteilt. Reg. Goerz 20 MB. Reg. 3 No. 1708.
In divisione silve et nemoris coninmniuni domino abbati et conventui de Himmenrode8 et ecclesie sancti Simeonis proiectis sortibus hee partes cedunt monasterio de Himmenrode: ultra Keilam inter Ossinbach et fluvium Keile et metas nionasterii Himminrode*, item ultra Keilam a Burschederbach b usque 25 ad fluvium Keile et usque ad bona de Bürch et Eingeschert0, item ex ista parte Keile a viaBurch perDalheim super Keilam et super metas Grandesdorf, item ex ista parte Keile a via l)alheinnnobechenveiehd usque ad viam dictani Binz- veltweich, quae ducit a Spange versus Binzvelt, item superior pars nemoris. quod est ex altera parte rivuli dicti Musebach, quod dividit semita. que ducit 30 ali Arenderod" versus Molbach, que incipit ab ipsa semita et terminatur versus Binzvelt. Et ecelesie nostre sancti Simeonis hee partes cedunt, videlicet
ultra Keilam ea pars, que a metis domini Willekini ' de Manderscheit inferius Brunbach in fluvium Keile et super metas claustri Himmenrod* descendit et terminatur. item ea pars, que incipit ab Ossinbach et transsit usque Buscheder- ss bach8 et super fluvium Keile et usque ad viam Richardescruce et il»i termi- natur. item ex ista parte fluvii Keile a via Burch usque ad viam dictani Dal- ueimmobechherweich et super fluvium Keile et ibi terminatur, item ex ista parte dicti fluvii a via dicta Binzvelderweichh inferius usque Herengaresvorst'
a) Hemmenrode. b) Burscheiderbach. c) Lancscheit. >1) DaUieimolbeckerweah. 40
<•) Arenderoth. f) Wilkini. ,'i Burchscheiderbach. In Binzvelderwech. i> Bergersforat
No. 14. 1262. — 22 —
et Camervorst et ibi terminatur, item pars nemoris prope Musebach, quod di- vidit semita, que ducit ab Arenderod* usque Molbach, que incipit ab ipsa se- mita et terminatur versus Hüsen, et hec pars est inferior.
Actum sabbato post octavam apostolorum Petri et Pauli in presentia
5 ~Wiricih maioris decani, Johaimis decani sancti Castorfs in Confluentia. cantoris
et scolastici sancti Paulini0 Simonis de Franchirmont et quam plurium aliorum
anno domini m°.cc0.lx°. primo; et dicti decani maioris sigillum rogatu partium
presentibus est appensum.
14. Der Bitter Peter von der Brücke verzichtet auf seine vogteiliclien io Rechte gegenüber S Matheis. 1262 August 16. /Trier./
Or. Koblenz St. A. Abtei Mathias. An Pgt.streifen hängt das runde grüne Siegel der Curie, an rot und weisser Seidenschnur das runde Siegel der Stadt Trier; das ersU ist weniger, das zweit* stark verletzt. Abschr. aus dem Ende 18. Jhs. Kob- lenz St. A. Diplom, monast. vet. S. Mathiae, HS. MC. CXVIIab Bi. 160« mit 15 dem falschen Datum anno domini m°.cc°. septnagesimo secundo in crastino as-
sumptionis beatae Mariae virginis. Heg. Goerz MB. Reg. 3 No. 1808 und nach der Abschr. 18. Jhs. noch einmal unter Xo. 2?4<>.
Noverint universi, qüod cum Petrus de Ponte1 miles abbati et conventui sancti Mathie Treverensis super iure advocationis, quam dicebat ad se iure
20 hereditario pertinere in tribus annalibus placitis, que dominus archiepiscopus Treverensis eonsuevit halten» singulis annis ter in anno, et super iure advocatie, quod sc dicebat habere in dicto monasterio sancti Mathie, quadam iurisdictione et emendis et custodia captivorum, quos abbas et conventus ducerent capti- vandos. moveret questionem: tandem de bonorum consilio sie extitit compositum
25 inter eos, quod dictus Petrus miles pro sc et heredibus suis in perpetuum re- nuntiaret omni iuri, si quid sibi competebat, in omnibus et singulis supradictis. quam compositionem dictus Petrus miles de laude et assensu Ludowici filii sui et dicti abbas et conventus acceptarunt. ego prefatus Petrus miles de assensu Ludowici tibi mei omnibus supradictis videlicet iure advocandi, iure advocatie
so iurisdictionem exercendi in homines dictorum abbatis et conventus. perceptione emendarum ab eisdem et custodia captivorum, que omnia dicebam ad nie per- tinere, expresse in scriptis istis in perpetuum renuntio pro nie et successoribus meis et ea affestuco, promittens, quod ego et Ludowicus tilius mens et suc- cessores nostri nunquam de cetero predictos abbatem et conventum inquieta-
85 bimus super omnibus et singulis premissis; et hec profiteor per presentes.
Hec acta sunt in presentia Ordolfi, Werneri, Henrici et Bartholomei sca- binorum Treverensium, in quorum omnium memoriam perpetuam rogatu ab- batis et conventus et specialiter rogatu mei Petri militis civitatis Treverensis et curie Treverensis sigilla litteris presentibus sunt appensa. Datum anno
4" domini m .cc . sexagesimo secundo in crastino assumptionis beate Marie virginis.
a.) Arenderoth. b) domini W. Panlini Trevpnnsis.
') Dan Trierische Geschlecht von der Brücke.
_ 23 — -V«. 15. 1263.
lö. Domkapitu! arische Bestimmungen ährr dir Verwendung der Anni-
rt rsarienhezüge.1 1263 Januar (!. Trier.
Or. Kohlen; St. A. Trier Ersstift Domkapitel. An Pgt.streifen hängt das sehr verletzte runde Siegel des Kapitels. Heg. Kreglinger Cat. der Benesseschen Samm- lung 16 Xo. 104 und Goerz MM. Beg. :: No. 1 839. Goen liest das Datum •■> fälschlich 1262 fer. r, posi naMv. Dni.
Nos Simon maior prepositus Vsirkus maior deeanus totumque capitulum Treverense attondentes. quod dingne recordationis fratres nostros ac alios fideles (lofunctos. qui pia considerationc pro aniniarum suaruin remedio bona sua ee- clesio nostre contulerunt, orationum elemosinearumque subsidiis fraudari non io convenit sed iuvari, volumus, ut deineeps omnia anniversaria, ad que tenemur, etsi non cantemus observentnr tanien et fiant propinationesque suo modo sub- soquantur. ut si minus quam expedit pro defnnetis agatur in orando, id sup- pleat subsequentis elemosine propinatio. in hiis vero anniversariis, quibus de- narii presentibus in choro distribui consueverunt. pietate suadente statuimus is et ordinanms. ut quicumque deineeps huiusmodi distributiones reeeperit sive canonicus sit sive vicarius, in missa pro anima eius, cuius eelebratur anniver- sarram, unuin d. offerat ad altare sacerdoti: quas oblationes sex d. exceptis. quos cedere volumus sacerdoti missam celebranti. per eelerarium ecclesie vel eius nuntium fideliter colli^i volumus ac reservari, nt de bis ematur cera ad 20 duos magnos cereos conficiendos, qui in preeipuis sollempnitatilms ad matutinas in locis, quilms expediens et honorificum visuni ftierit, ad noctis tenebras pro- pellendas collocentur : nt sicut nostri predecessores dingnitate ])ieci})iiia virtu- tibus dum viverent elaruerunt, sie et post i]tsomm obitum in preeipuis suis sollempnitatibus eorum donatione mater ecclesia novis choruscet fülgoribus -•"• illuminata.
Acta sunt luv anno domini m°. cc°. sexagesimo seeundo feria xna post nativitatem domini. generali eapitulo a erastino beati Thome apostoli 2 in ean- dem continuato.
76'. Die Erben des Bitters Ansehn von Falia vergleichen sich mit dem so Trierer Domkapitel wegen des Schadens, welchen die unbesonnene
a) Dir HS. läset hier mm eingefügtes vita folgen, das durch dit späteren Worte dum viverent pleottastisch toird.
'■} Ueber dii Verfassungsgeschichte des Trierer senzenordnwngen ist noch besonders
Domstiftes vornehmlich im Ma. belehrt vergleichen Stat. Boem. 1289 c. 3 a. •/,
Bhittiui, Der Dom zu Trier oder Statuta Blattau Stat. 1 S. 58. Eint ersti vött- 85
des vormaligt n erzbischöflichen Domkapitels ständige Vi rpachtwng t ines stiftisch >> Hb/5 s
zu Trier (Trier 1834), sowie die in den [Sprendlingen] cm einen Domherrn ist im
von Blattau herausgeg. Statuta synodalia Huld. Kesselst, z. J. 1218 erlialten, vgl.
archidioec. Tremr. Bd. 1 u.2 abgedruckten Goen MU. Beg. 2 No. 1396. Verfassungs- und Verwaltungsstatute <l<* -1 1261 Decernber 22. 40
Domstifts. Zu den Praebenden- und Prae-
No. 16. 1263. — 24
Anlage einer Mühle durch Ansehn dem Domkapitel verursacht hatte. 1263 August 17. [Trier.]
Or. Koblenz St. A. Erzstifl Trier Domkapitel. An von dem Pgt. der Urkmde losgeschnittenen Streifen hiemjni die beiden Siegel, von denen nur noch das rwnde 5 des Archidiacom Simon mit Bücksiegel sehr zerstört erhalten ist, Hey. Goerz MR.
Heg. 3 No. 1907.
Nos Gertrudis relicta quondam Anselmi deVa1 militis, Juttha et Beatrix tili«' ipsorum notum faeimus urdversis, quod cum dictus Anseimus apud Va in terra ecclesie beati Petri Treverensis molendinum quoddam construxisset, et
i" vivarium sive restagnatio dicti molendini quasdam terras dicte ecclesie sancti Petri occupasset (propter que dictus quondam Anselnms miles extitit dudiini exeommunicatus et extra cimiterium sepultus): tandem inter nos et capitulum maioris ecclesie Treverensis talis compositio intereessit, quod nos et quiciunque tenens dictum molendinum dabit et persolvet dicto capitulo singulis annis in
15 perpetuum in festo beati Martini hiemalis tria mir. bladi apud Va ad men- suram Treverensem medietatem frumenti et medietatem siliginis; et ad solu- tionem predictorum dictum molendiniun et stagnum dicte ecclesie obligamus. item quoeiens dictum stagnum contigerit aperiri et eo modo piscari in eodem, nos et quieumque suecessor noster aut possessor in perpetuum in qualibet aper-
20 tione dabit quinque s. d. Treverensium dicte ecclesie beati Petri. et ad omnia predicta nos et omnes successores nostros de consensu eorum, qui requiri poterat et debebat, per presentes litteras obligamus.
In cuius rei perpetuam memoriam dicte maiori ecclesie Treverensi pre- sentes litteras venerabilis domini Simonis maioris prepositi Treverensis et ar-
25 chidiaeoni nostri necnon curie Treverensis sigillis tradidimus sigillatas.
Datum anno domini M°. CC°.LX°. tertio feria sexta post assiunptionem beate Marie virginis.
Zu den Urkunden No. 17 ff. betr. den Erwerb der STronder Rhein- und Moselgüter durch Himmerode.
30 Den folgenden ziemlich zahlreichen und in jedenfalls seltener Vollstän-
digkeit erhaltenen Acten über den Verkauf der Besitzungen der Abtei STrond an Mhein und Mosel an Himmerode 2 schicke ich einige orientierende Be- merkungen voraus.
Der Besitz der Abtei STrond an Mosel und Mittelrhein concentrierte
35 sich in den Höfen Pommern und Briedel an der Mosel, unbedeutend ivar der Besitz am Mittelrhein, namentlich in Leubsdorf; es werden daher auch alle rheinischen Güter der Abtei gradezu mit bona de Moseila bezeichnet. In Briedel und Pommern beweisen die ältesten urkundlichen Nachrichten zunächst Metzer Besitz. In einer freilich bestrittenen aber dem Thatsächlichen nach schwerlich
40 x) Faha bei Saarburg, 10c. Gerhard von Landskrone Guden. CD. 2.
i Eine zahlreiche Reihe von Urkunden betr. 096, 1309 f. den Verkauf der Corbieer 'Rheingüter an
_ 25 — No. 17. 1263.
anfechtbaren Urkunde vom 20. Mai 748 x schenkt Bischof Chrodegang von Metz den Weinzehnten zu Breäaeidiim an das Kloster Gorze; in einer Fälschung zum 25. Mai 7552, der aber wieder thatsächliehe Momente zu Grunde liegen müssen, schenkt derselbe Bischof ebenfalls an Gorze in pago Magnise [Maien- gau] in villa Pqmaria sortes cum vinitore vel illani vineam, quam ipso vinitor 5 facit. sen et illuni deeimum de viiio vel de annona. quidquid in ipsa eurte annis singulis est collectum. Diesen Besitz bestätigt Kaiser Otto I. dem Kloster Gorze zweimal, zuerst um das Jahr 936, dann unter dem 13. Jidi 944 3: onineni deeimationem de vino annona et feno ac lino in villa Pomaries et in Praedalio [944 Bredalio] ; der von Briedel, jetzt aus dem Zehnten von 57 Weinbergen ge- 10 nannt manuwerch bestehend, wird auch im Jahre 1138 noch einmal von Erz- bischof Älbero von Trier bestätigt 4. Auch nach den Schenkungen an Gorze, mögen diese nun aus dem Eigengute Chrodegangs oder aus Metzer Kirchen- besitz entnommen sein, muss das Metzer Bistum in Briedel und Pommern be- deutenden Grundbesitz behalten haben; das zeigt die Schenkung eines neunten 15 Weinanteils zu Briedel durch Bischof Robert von Metz an Neumünster'0; und das in den unten folgenden Urkunden erscheinende Institut des scultetus und der scabini saneti Stephani zu Pommern kann weil nur auf Metz, dessen Kathedrale den h. Stephan zum Patron hat, gedeutet werden ü.
Zu dem Metzer und dem von diesem abgeleiteten Gorzer und Neumünster er 20 Besitz trat im 10. Jh. erkennbar der von STrond. Es scheint, dass auch hier wieder der erste bekannte Erwerb speciell auf Metzer Einfluss zurückzufuhren ist. Im J. 944 wurde Bischof Älbero II. von Metz Abt von STrond, nt . . temporalia bona, <jue per illos ferme 45 annos desolati huins loci per tyran- oidem nobilium et magnatum iniuste possidebantur, recuperare posset. divi- 25 nitus inspiiatns 7. . . . hereditates deperditas pro parte restitutas aeeepit et 11011 habitas ex proborum largitione, quos infonnaverat, augmentavit. ex sua insuper propria hereditate haue ecclesiani 6 vineis inxta locimi dictum Manwen cum 0 eurtilibus suis, ac niansione una. sitis supra tiuviuni Mosellam in villa,
l) Galr. TäbouüTol] Bist. d, Mets 3,4, 5) Urkunde vom 17. Februar 893, gedr. MB. Act. SS. Boll Febr. :;. 686. Zm- Frage ÜB. 1 No. 134.
nach der Echtheit vgl. Bettberg Kirchengesch. (1) SStephan-Maim kommt nicht in Frage, Deutschlands 1. 513 Note >'>. zur Zeitbe- da sich sonst keine Beziehungen von dieser
Stimmung Goerz, MR. Beg. I No. 159 Seite in Briedel und "Pommern nachweisen
Note, lassen. In dnn bei Grimm :', 446 abge- 35
dir. Calmet Mist. <!<■ Lorraine3, Preuves druckten W. von Pommern vom J. 1606
S. C. ; vgl. Bettberg a. a. 0. Mai 15 werden zwei Herrschaften erwähnt,
?) Die Urkunden sind gedruckt [TabouiUot] auf welche teil/weis du "Rechte des Schul-
Hist. dr Mit:. :;. 59 und Hin Inner Acta Umsein und dir Schöffen von S.Stephan
imp. selecta No. .'. 1>" letztere Urkunde übergegangen scheinen. Diest Herrschaften, 40
ist trat: dt* Widerspruchs vonGoen MB. muh Grimm nicht festzustellen, <i><<l nach
Beg. I No. .'*/; wohl hierher :n ziehen. l/udolfl Obs. forens. ■"•. 292 297 der Kur-
'i *Abschr. lt. Jhs. Metz Stadtbibl. ('hurt. fürst '•«" Trier und du- Graf von Sayn.
Gorziens, /;/.-.'/■.'. Reg. Goerz MB. Beg. 1 7) Gesta abb.Trud.Cont.ni, 1,7 Mass. tO, No. 1935. 377, 55. f. I
No. 17. 1263. — 26 —
que vocatur Pomerium1, dotavit, et ad similia facienda alios devotos homines apud villam Breda] super eundem fluvium Mosellam habitantes effective induxit.
In der That führt in diese Zeit eine reiche Schenkung an STrond zu Brieäel. Im October 958 schenkt Zeizolf von Todesivegen - in niarca et in villa nun-
5 cupante Bredhal super fluvio Moselle eurtem indominicatam 1 et alia eurtilia circa iacentia 6 cum edificiis domibus atque vineas 11, id est ex una parte Moselle uM editicia videntur fore 7. ex alia vero 4. et mancipia 4. Er er- hält dazu auf seine und seiner Mutter Lehenszeit aus dem STronder Kloster- gut zu Briedel ecclesiam 1. eurtilia plurima, vineas plurimas atque oi»timas,
i" terras aratas, pascua prata hominem 1 nomine Liunonem vel quiequid habere viderotis [die Mönche von STrond] in supradicto loco. Man sieht, die Grund- linie eines grundherrlichen Besitzes war gewonnen; Zeizolf hat jährlich 10 Fuder Wein als precarisehen Zins zu zahlen, hezw. bei Weinmangel 5 s. für das Fuder. Von spätcrem neuen Erwerb der Abtei von STrond in Briedel
15 wissen wir nicht viel; 1149 schenken Meinard von Briedel und seine Frau de suo patrimonio dimidietatem vinee iuxta vineam nostram, queFenestra dicitur3: eine Weinbergsbezeichnung , welche in dem Verzeichnis aus der Mitte des 18. Jlts. [s. unten S. 32 Z. 27] ivied erkehrt. Noch weniger deutlich ist die Geschichte des STronder Besitzes in Pommern. Zu der Schenkung Adalberos 11. kamen
20 hier in der ersten Hälfte des 11. Jhs. einige Gaben von Laien: Adelgerus miles quidam de villa Pumirs supra Mosellam ad nos venit et societate nostra impetrata vineam nobis tradidit, quae afferre potest 3 carr. vini. de eadem villa Gerardus quidam relicta seculari vita ad nos se convertit tradens nobis 4 vineas. 3 minores quartam maiorem; hae possunt afferre duas carr. vini4.
* Zudem lässt sich aus der Urkunde Paschalis IL von 1107 für STrond'3 er-
sehen, dass um diese Zeit die Abtei schon im Besitze der Pommerer Kirche war.
Im Ganzen wird man mit der Mitte des 12. Jhs. wohl den STronder
Besitzstand in Briedel und Pommern als abgeschlossen ansehen können;
wenigstens sind aus späterer Zeit nur allgemeine Bestätigungen des Besitzes
30 erhalten 6, und die unten abgedr. kurze historische Notiz weiss denselben nichts hin- zuzufügen. Dazu kommt, dass sonst über anderweitigen grösseren Erwerb bezw. Besitz in Briedel und Pommern abgesehen von STrond eine ganze Anzahl von Urkunden grade von der Mitte des 12. Jhs. ab vorliegen. So besass Erzbisehof Alber') von Trier ebendort einen Hof [curia], welchen er [f 1152] dem Trierer Domkapitel vermachte tali dispositione, ut crux inaurata. quam tempore . . guerrae decrustaverat, de reditibus eius repararetur, et quedam ornamenta,
i) WiSS. als Pomerieux bei Metz erTdärt. "i Von Papst Victor IV. 1VU Juni .''. Piot
*) Piot Cartulaire de S.Trondl No.7; Aus- Cartulaire de S.Trond Xu. 74, m,,1 von
mg m den Gest. «hl,. Trud. Cont. III. I. Papst Alexander HI. a. n. 0. .Y<>. 98.
40 // MGSS. /". 378, 33. Auf consolidierte Verhältnisse weist mi'h
i Urkunde gedr. bei Piot Cartulaire de S.Trond die Festsetzung des von S.Trond in Kar-
y,,. .-,,,-. ,hn :n zahlenden Zolles, bei Honth. Htsfe
•) Gest. abb. Trud. 9, 18. MGSS. 10, 986, 8. dipl. t, 604, U77.
5) Piot Cartulaire de S.Trond No. 22.
— 27 — No. 17.1263.]
quae obpigneraverat, restituerentur, et deinceps perpetuo iure in usus fratrum eederet '. Die letztere Nachricht ist deshalb liier von besonderer Bedeutimg, weil dieser neue domkapitularische Besitz in Briedel das Interesse zu erMären vermag, welches nach wiederholtem Ausweis der nuten folgenden Urkunden
die Trierer Domherren im 13. Jh. an der Verwaltung und Veräusserung der 5 STronder Güter nahmen. Mit dem früheren er zbisehö fliehen Besitze hängt ■ s vielleicht auch zusammen, wenn vir auch die Pfalzgrafen, die Vögte der Trierischen Kirche, in Briedel begütert finden ; nach dem Tode des Pfalzgrafen Wilhelm ging dieser Besitz 1140 an Spring i er sbaelt über'1. Weiterhin lässt sich schon ans der unten abgedruckten Urkunde von /Juni 9] 1265 No. 32 auf 10 Besitz der Grafen von Salm in Briedel schliessen. Zur Gewissheit wird du Vermutung durch Urkunden des 14. Jhs.3 Noch zahlreicher aber war der Besitz auswärtiger Herren in Pommern. Hier besassen Gerresheim bezw. SUrsula-Köln Weingut i, das Stift Karden ist hier reich begütert* und Icauft schliesslich noch den Stporiheimschen Besitz in Pommern*, La ach hat ein Allod1, 15 und Werner von Bolandm trägt hier den halben Zehnten und Weingut vom Grafen von Nürburg zu Lehen 8. Weiter sind hier noch die Hrren von Brauns- horn begütert, 1234 verschenkt Arnold von Braunshom Weinberge zu Po)u- mern9; und am 16. October 1252 verzichtet Johann Sohn Walters von Brauns- hom auf eine Streitigkeit mit STrond 10. Endlieh Insassen die Hrren von 20 Monkler zu Piol und Pommern reichen Besitz, welchen Jacob von Monkler am 28. December 1339 dem Erzbisehof Balduin für 1212 Ib. schwarzer Tur- nosen verpfändete ] '.
Ein besonderes Interesse für die folgenden Urkunden aber bietet die all- mähliche Festsitzung der erst 1133 [1138/ gegründeten Abtei Himmerode in _•-. Pommern und Briedel. Man würde aus den wenigen erhaltenen urkundlichen Zeugnissen die durch langt Zeit hindurch zäh festgehaltene Erwerbspolitik der Abtei nicht verstehen, wenn nicht vorher erwähnt würde, dass dit Abtei schon 1194 Mai 9 die enorme Summe von 2000 mr. für Anhäufe am Oh rrh in flüssig
M Gesta AJberonis 28 Mass. 8, 258, 36. ") Vgl IIB. ÜB. 2, No. 79, 1186, und Eoe- 30 -1 Urkunde vom 1. August 1143, gedr. MR. ('"'* Zeitschr. für Archivkunde 1. 341
ÜB. 1 S. 590. ">" 1200 .
») Fahne Cod. Sah,. No. 161 md CRM. 3, ü) *r'*"'"'' *w -■'■ A.prül265. Or. Koblenz
128, 1341 Jan. 8: Du Grafen von Salm _ s/' -'•/'''"■ '".'"'; MR' B">- :i X"' "
tragen dem Erzb. Balduin ihre Alhdial- J)^RTJB. 1 No. 530, 1146. 35
guter zu Briedel m Lehen auf, dazu eine "> I,ecomite de Nurberc habeo . . medietatem erweiterte Fassung vom 3. Mai 1341 und detime et 20 ,nrn:'Ie vinetl in Plimere.
eim entsprechende Mitteilung an Scheffen Sauer> ''" äUesten L']" "'""'">' *" Herr'
„,„1 Gemeinde von Briedel vom 24. October sr,"'t' 7;"/'""/'" s '-';-
1341; dieselben verkaufen Briedel an das "' MR ' ,:- 3' No' l99> '" r'"i S"'"' 463 *° Erzstift 1373 Man 87, Fahne No. 212 f"hrh :" r''r' "-'"""■
Vgl auch Fahm a. a. <>. No. 208, 1365. '"' 1'"'t- '''"''"'■ U 257 No- '''L
. . , . , .. .. ,,.,, ll) *Bald. Kesselst, vgl Dominicus Balduin
') Annalen des htst. 7er. f. d. Niederrh. 26 Q ... , ,,,, ,.,, , „ .,,„
,. ,,, ' S. 552; man vergl MI, l B. I No. 319,
"■ "'■ !:!L 1227.
No. /;. 1263. — 28 —
zu machen wusste 1 und dann nach einer Zeit ziemlich rasch vorübergehenden Verfalls 2 sich unter Ausnutzung ihrer bedeutenden Jahresüberschüsse ganz dem Eriverb von Moselbesitzungen zuwandte: hier wurden kurz hintereinander die Moselgüter von SKunibert-Koeln3, dann die Zeltinger Güter von SSerrrin-
5 Koeln^ gekauft oder wenigstens der Kauf vorbereitet. Eine Unterbrechung dieser Unternehmungen ergab sieh wol <rst in den späteren Jahren des Erz- bisehofs Heinrich von Vinstingen [1260 — 1286], der die Abtei gründlich aus- leerte bona sine causa dissipans et devastans 5. In Briedel und Pommern setzte sieh die Abtei in der ersten Hälfte des 13. Jhs. zunächst durch Schenkungen
10 fest; in Briedel hatte ihr der erzstiftische Ministcrial Odo von Esch wohl in den ersten Jahrzehnten des 13. Jhs. ein Legat von 100 Ib. Trev. ausgesetzt0, in Pommern war ihr von Arnold von Braunshorn Weinbergsbesitz geschenkt worden 7. Auf Grund dieses ersten Besitzes hat dann die Abtei den grossen Kauf unternommen, in dessen Einzelheiten und Schwierigkeiten 8 die folgenden
15 Urkunden einfuhren 9. Indessen schliessen mit diesen Aktenstücken die Zeug- nisse für Himmeroder Einfluss und Erwerb in Briedel und Pommern noch längst nicht ab; sie nehmen nur von nun ab eine andere für die Geschichte der Hofesverfassung wenig austragende Richtung, wie der Inhalt zweier Haupt- urhmden10: 1293 Tertia pars deeiniaram in Biidal et Pomnier cedet pastoribus
20 eamndem ecclesiaium : und 1316 De incoiporatione Bridal et Pominere be- weisen mag.
17. Der Abt von STrond bittet den Trierer Archidiacon Heinrich
von BoJanden, mit der Pfarrei Pommern den durch den Abt von
Himmerode zu präsentierenden Kandidaten zu investieren, da er
25 dem Himmeroder Abt die Ausübung seines Präsentationsrechts
übertragen habe. 1263 October 10.
Absein: 14. Jhs. im Himmeroder Chartular, Trier Stadtbibl. Schrank 3S Bd. 2 Bl. 159°. Reg. Goerz MB. Reg. 3 Ko. 1919.
M Vgl. Dwmge Beg. Bml 152. '') Erneuerimg im März 1234135 zu Zell, vgl.
so '-) Papst Honorius HI. h :< lehnet am 30. Man MR. ÜB. 3, No. 499.
1218 Himmerode als in temporalibus et ») lieber die Hindernisse bei grossen Güter-
spiritualibus sehr heruntergekommen; Mo- ankaufen des Mittelalters vgl. Novittanius
nrique Am,. Oisterc. 4, 02. c. 49 gelegentlich des Erwerbs der Güter
3) lieber diesen Erwerb vgl. MR. ÜB. 3,860, vcm Monheim durch SMaximin, 1266.
35 1253 März-Juli 15; md ebd. 946, 1255 9) Zmi Verständnis ^Schwierigkeiten in
August 16. sachlicher Umsicht Verfassung und Yer-
die imgedr. von Goerz MB. Beg. 3 u,aUungl, für ivelche eine ausführliche Er-
No. 1394 zu Max l? 125? registrierte Ur- ,,„„,,,„„, ,,„, nicU am ;>/,„,, /.,,. vgi
Kunde- .1/7,'. ij;. / S.640, 1154; 641, 1154; 2,
4,, •'•) G. Trev. <<l. Wyttenb. u. Muller c. 185. o 50 ]n ,
6) Das beurkundet Erzbischof Dietrich in ' .
... . T~ , , n„, rrr. ., I0) ( laninlar der J rur Xnilthibl. S. 322 und
7"'"" '''"' R S 323; vgl CBM. 3, 72.
No. 413.
— 29 — -v"- 18. 1264.
Venerabili domino Udnrico de Bolandia dei gratia archidiacono Tre- verensi Willelmus dei gratia . . abbas saneti Tradonis salutem et sineeram in domino earitatem. Quoniam ecclesia parrochialis de Pümere1 in vestro
archidiaconatu constituta. cuius ecelesiea ins patronatus ad nos dinoscitur per- tinere, ex morte bono memorie Friderici de Pümere canonici Treverensis qnon- 5 dam eiusdem ecclesie investiti vacat, ad presens habemus in desideriis eordis nostii. quod predieta ecclesia provideatur de sacerdote idoneo seientia et mo- ribus eommendato, qui personaliter deserviat in eadem ae populo sibi commisso preesse valeat et prodesse. quia vero in diocesi Treverensi multorum sacer- dotum notitiam non habemus, viro religioso domino Theoderico dei gratia . . i" abbati de Eümmenrod Cisterciensis ordinis super predieta provisione eommisi- nins hac vice et committinius plenarie tenore presentium vices nostras. dis- eretionem vestram affectuose rogantes, quatenus vos eidem sacerdoti, quem predictus dominus . . abbas vobis ad dietam ecelesiam duxerit per suas lit- teras presentandum, curani animarum conferatis et curam reliquiarum eommit- is tatis cum omnibus solempnitatibns, que in huiusmodi provisionibus fieri [solentj. quia vero magnum sigillnm nostrum penes nos non habemus, sigillo nostro ad eausas ntimur ista vice.
Datum anno domini niillesimo cc°. sexagesimo tertio in crastino beati Dionisii. 20
18. Verzeichnis des Besitzstandes und der Rechte von STrond in Pommern, Briedel, Leubsdorf und Breisig, aufgezeichnet 1M9 Februar, 1257 November und 1263 Deceinber; zusammengestellt und abgeschlossen 1264 Februar.
Abschr. 14. Jhs. im Himmeroder Chartular, Trier Stadtbibl. Schrank 38 Bd. 2 BL 153* imd wol hieraus teilweise in Abschr. 18. Jhs. Koblenz St. A. WS. LXXXII1" Diplomata Himmenrodensia S. 317 f. No.357 wnd 358. Beg.Goerz MR. Beg. 3 No. 681, 1435, 1935, 1956 letzter Absatz.
Wilhelmus dei gratia . . abbas saneti Trudonis. Anno domini
. i.x". tertio mense deeembri habemus apud Pümere 17 homines feodales, qui coliint ad medietatem quasdam vineas nostras iure hereditario et tenentur aobis facere fidelitatem; quorum nomina [sunt] hec : Henrieus filius Iutte, Hen- ricus Bruch, Johannes Puverhen, Heinzo fiater Gotzmani, Philippus parvus, Iutta relieta Heidenrici, Gobelo filius Bornasen, filius Alexandri, rleidolfus, 35 lleiinamius Birneschure, Johannes Rendewin, Christianus de Petra, Cünegöndis, Cristina relieta Iohannis fabri, Rodulfus curtilanus, Henrieus pastor, Rodolfus filius Iutte. Item habemus apud Pümere 12 vineas. quas colit curtilanus
noster sumptibus nostris, pro quibus damus ei annuatim 30 s. Colonienses ei
a) eccl<'M;:.
'1 Pommern am linken Moselufer, unterhalb Kochern, ."»/'.
25
No. 18. 1264. — 30 —
5 mir. siliginis. item eommutavirnus cum Philippo parvo quandam vineam, quae vocatur manverch, quae iacet iuxta vineam nostram, quam etiam colit curtilanus noster, pro qua addimus ei 3 s. Colonienses annuatim. item habemus ibidem quandam partem terre, que vocatur ager sancti Trudonis. item habe-
5 mus ibidem quasdam Silvas, et hec omnia nota sunt feodalibus nostris et fere omnibus de villa. Habemus etiam ibidem alios feodales 9, cum quibus
exereemus placita nostra, qui facta nobis fidelitate tenentur iura eeclesie con- servare. quorum nomina sunt hec: Rodolfus curtilanus, lutta relicta Heiden- rici, Gotzmannus, Iohannes Rendewin, Hermannus tilius Geranis, Philippus et
i" Fridericus fratres, Lambertus tilius Lupi, Iohannes tilius Rorici. Item
Sophia relicta Benrici Keiserich solvit nobis 9 vasa summir, Iohannes Rendewm 20 vasa. Iutta relicta Heidinrici 12 vasa, Tilmannus Scolaris solvit 0 vasa: Minima 6 um. inter siliginem et ordeum. heredes Lamberti Lupi debent annua- tim in autumpno (5 d. Colonienses. Iutta, que vendit oleum, debet ammatim
15 1 urnam vini; heredes Th. urnam; Heidenricusa 1 urnam; et onmes predicti debent de vineis. Item alii, quorum nomina secuntur, debent vinum de
curtibus suis : Gobelo Longus debet unum verdel; monachi de Lacu 1 dimidiam amam et 1 verdel de curia eorum; Fridericus de Schonenberi!; 2 1 urnam: Henricus S]iilvalb 1 urnam vini; Hermannus Olberg 2 verde!: Godeschalcus 2
ao verdel; monachi deLunniche3 1 urnam: Arnoldus campanator 2 verdel ; mater advocati 2 verdel: [BJ. 154aJ domus saeerdotis 2 verdel: Iohannes Lufcus 2 verdel: advocata iunior 2 verdel, item 1 pondus vini. item milites, scilieet Crove de Smidlmru-4 dimidiam amam, Henricus et Iacobus fratres 2 aucas. item Walterus advocatus de Pümere urnam vini de domo sua de curia, super
25 quam situm est castrum siuim: idem Walterus debet unum pondus vini de curia inter castrum sumn et doniuni nostram ; idem Wo Iterus debet duo veirdel de pistrino suo. Item debenms annuatim tria servitia scabinis sancti
Stephani apud Pfimere, pro quibus consuevinius dare b" s. Colonienses annuatim curtilano nostro, et ipse curtilanus fecit ulterius predicta servitia. et propter
30 hoc predicti scabini consueverunt res]»icere ter in anno vineas nostras, si feo- dales bene coluissent eas; et si aliquis esset defeotes, scultetus beati Stephani 5 sive domini de Munclir6 compellunt eos ad hoc. quod i]>si emendent et sup- pleant suum defectum; et propter hoc damus annuatim in autumpno 1 Ib. piperis predicto sculteto. post autumpnum ante celebrationem Ultimi servitii
3ö dicti scabini dabunt curtilano unum pondus vini. item apud Pümere solent esse 4 forestarü, et illis consuevit curtilanus noster dare unum pondus vini. ipiod ipsi 4 dividunt inter se. et unum prandium autumpno completo pro
a) Heyndenricus. b) ? Oder Spinal.
l) Kloster Laach, 3 f. 4) Schmidtburg l>r> Schneppenbach Kr. Ei/m-
40 -) ? Schönberg bei S. (inar, 5h. niern, 7g.
3) Ijownig, Augustinerordens, bei Kobern stow. ") SStephan-Mete. Stift.)
Koblenz, ig. 8) Monclair <m ihr Saar, Burgruine nicht
irni nm Mettlach, 11c.
_ 31 — Wo. 18. 1364.
custodia vinearum, scilicet album panem vinum et easeum. item nos sive ec- clesia saneti Trudonis solvimus oleum ad unam Lampadem per totum annum in ecclesia de Pumere, et propter hoc consuevimus dare eurtilano nostro in anno <> s. Colonienses, et ipse dictam lampadem proeuravit duobus annis et in tertio anno investitus de Pumere predictum oleum et dictam lampadem pro- :> curavit. item dedimus pro curte de Pumere . archidiacono . loci 2 mr. Colo- nienses et 2 uncias Treverenses uno anno in autumpno; in seeündo vero anno debemus archiepiscopo Treverensi 4 mr. Colonienses et 4 uncias Treverenses; in tertio vero anno et in quarto liliera est. ita quod nihil solvit archiepiscopo nee archidiacono. investitus vero de Pumere ratione ecclesie sue de Pumere w solvit uiedietatein, quod nos solvimus ratione curtis nostre de Pumere. item debemus in nocte saneti Trudonis x unam urnam vini, que datur in ecclesia populo ad vesperas ad bibendum. item debemus 1 urnam vini in feste saneti Goaris- scabinis beati Stephani apud Pumere. Item habemus apud Pu-
mere et Bridal ins patronatus et deeimas de segetibus et de vinis, item de- 15 eimas minutas et domos, mansiones, torcularia, seeundum quod notum est feo- dalibus nostris et fere omnibus de villa. item monachi de Malmundario in- iuriantur nobis super quadam deeima sita inter Pumere et Clottene3.
Eodem anno et niense habemus apud Bridal 8 homines feodales, quorum nomina sunt Emko quondam curtilanus, Rodolfus de Bürge4, Heidolfus seul- -" tetus, Henricus pictor, Henricus Keiser, Heilewivis relicta Henrici de Overdorp5, Godeschalcus ligator vasorum, relicta Laurentii. omnes predicti habent de allo- diis ecclesie nostre et tenentur nobis facere fidelitatem. item ipsi tenentur sub fidelitate prestita conservare et dicere iura ecclesie saneti Trudonis [Bl. 15ib], cum a nobis vel nostris nuntiis sive a eurtilano super hoc fuerint requisiti. -•'■ item 8 tenentur colere <s vineas ecclesie et facere omnia, que circa hoc ex- pediunt, donec vina fuerint invasata, suis laborihus etexpensis; et propter hoc habent quedam iura ab ecclesia nostra annuathn, scilicet 5 mir. siliginis, item 1 mir. pisorum cum mensura Treverensi (que tenet 4 sumbrinos et dimidium apud Bridal), item 5 s. Treverenses et 4 amas vini. item circa festum beati 3u loliannis baptistae 6, quando respexerunt vineas, ita quod nichil <lesit. in eis habent 1 urnam vini. item debetur eis tantum de farina avene, quod suftieiat ad faciendum pulmentum illis, qui in vinea operantur illo tempore, quo in vinea operantur, quod ascendit ad unum sumbrinum sive ad dimidium mir. avene. quod solet valero circa IG d. Treverenses. item supradicti 8 feodales35 habent ah ecclesia saneti Trudonis vineam communem inter se. et inde solvunt nobis 1 urnam vini in autumpno et niedietatem vinee eiusdeni. Item
I, November 22. Klotten, vgl. MB. ÜB. 2 No. 66, 121?
Man 23.
'-') Juli 6.
*) Burgen bei Moselkern, um rechten Mns<l-
••) h /nihil um linken Moselufer oberhalb ,. , ,, ;;.;;- 40
' ' ufer um Ausfluss des Beybaches, ■></.
Jfommem, ■>/. otaolo-Malmeav oesass r,x ., ^ , ,■ , ■ ^ , , ■ , ■, ' ,
' . • . ) * Oraor bei Scnkiaweiler, 8 a.
aas rrasentationsrecht für die Pfarrei , ,,
1 ' '•) J ii in 24.
No. 18. 1264. — 32 —
cum predietis 8 feodalibus habuimus quondam adhuc tres alios feodales similes illis : sed dominus Simon de Franchirmunt x emit allodium. quod habuerunt 2 feudales, et tertium. quod habuit unus feodalis. dimissum ftdt nobis propter paupertatem hoininum. qui partem emenmt. et pro predietis tribus feodis colit curtilanus noster predietas 8 vineasa nostras et inde reeepit iura sua, seeunduni quod ei eompetunt. cum aliis 8 feodalibus supradietis. Item
sunt 5 alii feodales, qui non habent allodium alt ecclesia, sed tenentur ad cul- turam vinearum et partieipant iura predieta cum predietis 8 feodalibus. item in autumpno debent predicti preparare unum torcular et duo dolia. et tunc de-
io bent habere panem et vinum olera et carnes bovinas. item autumpno facto debent predicti bfeodales habere servitium sive prandium de tribus ferculis0 ab ecclesia saneti Tmdonis, olera cum earnibus bovinis, carnes porcinas cum pipere et porcinas carnes assas. de predietis vero feodalibus de consensu nostro ante paueos annos quidani renuntiaverunt non feodo suo, sed eulture vinearum
15 et iuri, quod eis competebat ex eultura vinearum: et extunc retinuimus, quod eonsueveramus eis dare, et nomine illorum feeimus cum aliis feodalibus coli vineas suas. Item preter predictos 16 feodales sunt alii 8, qui colunt
quasdam vineas ecclesie ad medietatem. scilicet Lodowicus de Rile2, Her- niannus Leichlere, Henricus Schodir, Henricus Rinke, Harmannus de Con-
■20 fluentia. Sifridus Artus. Emko rurtilanus, Conzo. isti 8 non habent heredi- tatem in eultura dietarum vinearum, sed habent ins colendi vineas ecclesie ad tempus sibi eoncessum, quod notum est curtilano; et isti possunt amoveri se- eunduni quod plaeet nobis et nostris nuntiis. Praeter predietas 8 vineas, quas colunt feudales, habet ecclesia saneti Tmdonis 44 vineas, que site sunt
25 in istis metis: in Sigel 3 vineas; in Pravincad 6: in Harn 3; in Bridalre dale 6: item in Dal 8: item in Granz6 3: item in Tumbei 3; in Cuttheit; item super Sinten 2: item inter villas 7; apucl Fenestram 1. Item preter
predietas 8 et predietas [El. 155a] 44 vineas inter villas 2 ortos: item in Suzcoit locus orti. Sic fuerunt quondam prediete vinee numerate et
aoeonseripte anno domini m°.cc°.xlviiio. mense februario tempore domini Simonis de Francnirmunt, qui tenuit eurtem de Bridal t3 annis. — Item Lodowicus dcliet 2 d. Treverenses annuatim pro censu de commutatione uniusoiti; Hen- ricus I pullum de 1 vinea; Sifridus Artus 1 sext. vini de 1 vinea; Geraräm advocatus 3 sext. vini et 3 d. de censu domus sue; Winandus 4 sext. vini et «sex d. de domo sua: Marsilius 3 sext. et 3 d. de domo sua: Bertrammus de Wiltburg8 et soror sua 1 urnam vini et 6 d.: Richardus carnifex 3 sext. et
a) veineas. b) DU Koblenzer Abschr. schiebt sexdecim ein. c) Koblenzer Abseht, situlis.
d) Odir Provinea [! Profen]. e) Koblenzer Abschr. Grintz.
i) Die Kmfmhmäe scheint nicht erhalten, -i Beil oberhalb des Hamms, am linken 4" Es gab um die Müh des 13. Jhs. zwei Moselufet; 6f.
Domherren Simon von Franchirmont, Onkel 8) Wüäenbwg auf den Uferhöhen des obem und Neffe. !><>■ ältere stirbt 1256, vgl. Idarthals, Südseite des Idarwaldes, Sf.
MB. ÜB. 3 No. 1374, er ist hier gemeint, s. den Verlauf der Urkunde.
— 33 — No. 18. 1264.
3(1. (!<• horreosuo; Ilartmannus 3d.; quidam de Keimpte lla d. item eccle- aia sancti Trudonis debet annuatim oleum ad uiiain lampadem in ecclesia de Bridal, per totum anmini ascendit ad 4 sext. olei, parum plus vel minus, de predictis vero 1 sext. olei eonsuevit solvere curtilanus 1 sext. pro arboribus ferentibus nuees in curia nostra.
bDe bonis in Lupsdorf1 sie habetur in antiquis libris in ecclesia sancti Trudonis: cum prepositus vini proficiseitur ad Mosellam, una nocte iaeel Lups- dorf et ibi servitimn suffieienter aeeipit tarn in eibo quam in potu et equorum pabulo pro se et sua familia de illis bonis, que Lupsdorf sanetus Trudo habet. scilicet 2 maiores vineas et tres minores, 7 diurnas terre et duas partes saltus. io >i vero prepositus vel etiam ipse abbas voluerit iacere per noctem apud Ei- nlagen vel in alio loco vicino, simile servitimn de eisdem bonis aeeipere potest. mane inde discedens Biiseca 2 gentaculuni aeeipit cum equis suis et familia suffieienter. hueusque sumptum est de antiquis libris nostris 3. Quia
vero tempora mutantur et res mutantur in tempore, nos Wilhelmus . . abbas 15 saneti Trudonis predietus veniinus personaliter apud Lupsdorf et apud Bri- seeham anno domini m°. cc°.lvii°. in feste Martini4, ut de predictis bonis inqui- reremus veritatem. et Ernestus de Briseehe vir senex sub fidelitate debita et Macharius, qui manet in predictis bonis de Lupsdorf, dixerunt nobis, quod apud Lupsdorf quondam Lambertus dictus de Wede5, qui multis temporibus -" cecus fuerat . filius quondam Winandi de Tome6, habuit multis temporibus bona predieta de Lupsdorf et reliquit ea suis heredibus; et ab eisdem here- dibus emit predieta bona Arnoldus dictus Buschar de Andernaco miles et solvit nobis unum hospitium, sicut supra dictum est. et 4 s. Colonienses annuatim de predictis bonis. nos vero abbas predietus quandoque reeepimus hospitium 25 et quandoque voluntarie dimisimus et 11011 aeeepimus, quia procedere festina- vimus. predieta vero bona quondam dictus Arnoldus a nobis requisivit sive relevavit apudc Audernaeum et dedit nobis 4 s. Colonienses pro relevatione. postea [Bl. 155bJ vero mortuo dicto Arnoldo relieta ipsius eadem bona rele- vavit a nobis in ecclesia fratruni minoruni apud Andernaeiim in vigilia beati so Martini7 anno domini m°.cc°.lvh°. et dedit nobis 4 s. Colonienses pro rele- vatione bonorum, dedit etiam nobis nocte hospitium cum 7 equis et unani cenam sero et unum prandium mane in die beati Martini in domo sua apud
a) V.XI. b) Der folgendi Abschnitt fehlt der Koblenzer Abschr. an dieser S
c) ES. wiederholt apud. 35
M Leübsdorf gegenüber Sinzig am ffliein, 2f. de Bredal et vineae et allodia, quae in
*) Niederbreisig am linken Elieinufer, eine ipsis villis habemus, et quae serviunt in
gute Meüe oberJuiIb "Remagen, 3f. itinere preposito eunti illuc, unde veniebat
'1 Schon eine Urkunde von 958 beiPiotCart. vinum, quod dabatur fratribus.
'/• S.Trond I No. ', \<<h\ von den jähr- 4) November 11. i,.
liehen] missi an die Mosel; für die /. //. :,1 Ältwied nn ihr Wied^ .'.'7.
des 12. Jhe. in, xsi ea in 'Im Gesta <tl>i>. 8) ? Weissenthurm bei Neuwied l
Trudon. /.'.'. 7;MGSS. 10. ::i:>. 23 supra rheinisch], 3g.
Mosellam aecclesia de Pumirs et aecclesia ") Novembei' l<>. Lamprecht, Deutsches Wirtschaftslehen. Hl.
[No. 18. 1264. — 34 —
Andernaco. tenent autem predieta bona 12 iugera sive morgen vinearum, quo portant in annis medioeribus 12 vasa vini. ad illa vero bona pertinent domus et curia et toreular; et de predietis 12 iugeribus iacent retro curiam 8 iugera similiaa. item pertinent ad predieta bona 11 s. Colonienses annuatim in cen-
5 sibus et circa tria mir. sili.irinis. item [apuilj villam de Lupsdorf est silva magna magnarum arborum, que tenet fere unum miliare in longitudine et di- midium miliare in latitudine, ubi diversi homines habent iura sua; et ad pre- dieta bona pertinet ins sueeidendi ligna in illo nemore, que vocatur vulgariter una marke, et de predietis bonis fuit homo feodalis noster predictus Arnoldus,
i" ]iost mortem vero matris tilii modo relevaverunt dictum feodum. anno doniini \i .( i ■■. i.xiii0. mensf februario. in predietis vero bonis manet Macharius supra- dictus et colit ea ad medietatem et tenetur nobis adhuc solvere censum, sci- licet 4 s. Colonienses de 3 annis.
Predictus vero Ernestus ita nos instruxit de censibus de Briseka, quod
15 Fridericus et Arnoldus burgravii de Hamerstein1 debent annuatim in festo Remigii * ecclesie saneti Trudonis 9 d. Colonienses de quadam vinea sita inter Hamerstein et Brul8. item quondam apud Brul Richardus et Ckristina et modo ipsorum keredes debent annuatim 3 d. Colonienses pro censu. sed diu est. quod dictum censum male solverunt. item predictus Ernestus solvit annuatim
. :, d. et oli. Colonienses pro censu. item templarii et Remarus de Brisicke solvunt inde 3 partes et Remarus solvit quartana partem; templarii enim ha- bent partem Joliannis tilii Th. dicti Wert, quem reeeperunt in fratrem. tem- plarii vero de sua parte vinee dederunt euidam alii partem, qui solvit de censu eorum duos d. Colonienses annuatim.
25 Item Victor papa et Alexander papa eonfirmant nobis super flumen Mo-
sellam inter alia bona et possessiones nostras vineas et agros et omnia, que possidere videtur ecclesia nostra in duabus villis Pomere et Bridal, et altaria villarum earundem4. predictorum vero bonorum censuum atque iuriuin uni- versorum in possessione vice nostra fuit dominus Simon de Franckirmont offi- 1 Cialis quondam Treverensis multis annis: et nos similiter in possessione fuimus dominio et honore bonorum ipsorum, quousque ea cum universis dominio onere et honore iuribus spiritualibus et mundanis vendidimus . . abbati et conventui de Himmenrode et in manus transtulimus eorundem pleno iure, prout in lit- teris super hoc confectis plenius continetur5.
35 19. STrond verkauft seine Brsitzun<ien an Mosel und Ehern, m Briedel, Pommern, Leiibsdorf, Breisig und Hammerstein nebst Zehnten "ml
a) ? etwa in simul.'
l) Kammerstein rechtsrheinisch unterhalb An- 5) Der Verkaufbrief der Abtei STrond vom
dernach, 3g. ■''■ /■'</"'<""- 1264 ist nach dem Or. gedruckt
-i Octöber t. bei Piot Gart, dt S.Trond 1, 313, s. das
40 :1i EheinLrohl unterhalb Hammerstein, 3y. folgende Hegest No. 19. Zu gleicher Zeit
•i Urkunden vom 9.Jwnill61 und 15. Mein wird Himmerode in die Fraternität von
1178 gedr. Piot Cart. dt S.Trond i. 97 STrond aufgenommen, vgl. Goerz MB.
und 134. Reg- '■> No. 1955.
_ 35 — -v"- -"■ 1264J
Patronat von Briedel und Pommem unter Zustimmung des Bi- schof* und Domkapitels von Lüttich für 1150 mr. Sterling an Eim- merode. 1264 Februar 5. STrond.
Nach dem Or. gedr. Pioi Cartulaire de S.Trond 1 No. 261. Beg. Goerz MB. Beg. 3 No. 1955. 5
20. Himmerode kauft die Mosel- and Eheinbesitmngen von STrond [in and bei Pommern, Briedel, Leubsborf, Bammerstein- Breisig] für 1150 Ib. Sterling unter Bestimmungen über deren Verzinsung and terminweise Zahlung. Gleichzeitige in STrond gefertigte and beglaubigte Abschrift. 1264 Februar 6. STrond.
Or. Kuhlen: St. A. Abtei Himmerode. Das grüne spitzovale Wachssiegel des Abts Wilhelm von STrond mit Bücksiegel hängt an einem von der Urkunde abge- schnittenen Pgt.streifen. Reg. Campte rendu de la commission royale [beige] d'histmre 3, 209 und Goerz IIB. Beg. 3 No. 1956.
Vniversis presentes litteras visuris frater Theodericus dictus abbas totusque 15 conventus de Hemmenrode, quod vocatur Claustrum, Cistereiensis ordinis Tre- verensis diocesis, salutem in domino. Notum farimus universis, quodnos
eonsiderata evidenti utilitate domus nostre, accedente etiam speeiali voluntate et consensu venerabilis patris nostri domini . . abbatis Clarivallensis emimus -" et comparavimus legittime pro mille centum et 50 mr. bonorum et legalium sterlingorum, 12 solidis sterlingorum pro mr. qualibet eomputandis, erga viros religiosos . . abbatem et eonventum sancti Trudonis, ordinis sancti Benedict] Leodiensis diocesis, curtes eorum de Bridal et de Pumere, Treverensis diocesis, cuiu oinnibus suis appendiciis et attinentiis, necnon et omnia bona, que habe- -■"* haut apud Lupsdorp Brisiche et iuxta Hamersthem, prout in litteris super hoc confectis sigillis eorum sigillatis plenius continetur1. de predicta vero summa pecunie iam persolvimus eisdem trecentas mr. sterlingorum in pecunia nume- rata pro prima solutione; residuum vero predicte summe eisdem promisimus ac promittimus per stipulationem legittimam infra tres annos proximo venturos per solutiones particulares fideliter ac plenarie persolvere in claustro sancti Trudonis nostris periculis laboribus et expensis, certis scilicet terminis ad hoc statutis infrascriptis : videlicet in proximo venturo festo purificationis beate virginis3 trecentas mr. sterlingorum pro secunda solutione et deinde ad aliud proxünum consimile sequens festum purificationis beate virginis in eodem loco anno revoluto alias trecentas mr. sterlingorum pro tertia solutione. tandem vero in tertio consimili festo purificationis item anno revoluto in eodem loco ducentas et 50 mr. sterlingorum pro quarta et ultima solutione. preterea in proximo autumpno, scilicet anno domini m '.cc . i.\ . quarto in teste beati Andree8,
') Gemeint ist Urhmdi No. 19. ;;> November 30. >
-) 1265 Februar 2.
[No. 20. 1264. — 36 —
30 carr. vini pro medietate de Bridal et pro alia medietate de Pumere de meliori, quod ibidem habebimus, sex amis vini secundum mensuram Colo- niensem pro carr. qualibet computandis, predictis abbati et conventni sancti Trudonis apud Coloniam in domo nostra persolvemus nostris laboribus peri-
5 cutis et expensis, in sequenti vero anno 20 carr. vini eonsimilis, et in tertio anno proximo consequente 10 carr. vini eonsimilis eisdem similiter persolvemus loco et termino supradictis. si vero per guerram" descensum navium contingeret impediri, predieta vina deduci faciemus post dictum festnm qnanto citius po- terimus bona fide. si vero propter guerram vel propter alinm casum emer-
lo gentem predieta vina de predictis eurtibus deducere non possemus, nos in re- compensationem illorum vinornm tantiimdem de melioribus vinis nostris de Conmientia eisdem liberaliter persolvemus. predieta vero vina in domo nostra Coloniensi tarn diu conservari faciemus, donec per eorum nuntios commode deducantur. si vero quocumque casu eontingente predietas solutiones peeunie
15 snpradicte infra oetavam purifieationis l modis predictis non fecerimus, quod absit, volumus et eligimus pro qualibet septimana, quamdiu in mora erinms, in 5 mr. sterlingorum eisdem nomine pene teneri, quas de iure persolvere tenebimur sicut et debitum prineipale. item si in proximo venturo festo puri- fieationis vel in seeundo consimili festo maiorem partem peeunie supradicte,
»0 quam promisimus, predictis abbati et conventui sancti Trudonis persolverimus. tanto minus de vino. quod eis promisimus, persolvemus secundum portionem peeunie, quam ultra summam treeentarum mr. duxerimus persolvendam. Pro omnibus vero et singulis solutionibus prescriptis sie particulariter faciendis. ut dictum est. nos abbas et eonvontus de Hemmenrode nos et successores
2S nostros et domum nostram de Hemmenrode predietam cum omnibus bonis nostris mobilibus et immobilibus presentibus et futuris usque ad satisfactionem plenariam solutionum omnium predietarum neenon et pro omnibus conditionibus aliis expressis superius fideliter adimplendis supradictis abbati et conventui sancti Trudonis et eorum sun-ossoribus in solidum obligamus et prinzipales
so.etiam constituimus et faeimus debitores. nos etiam abbas de Hemmenrode ronuntiamus in omnibus prescriptis nostro et eonvontus nostri successorumque nostrorum nomine privilegio forib, exceptioni doli neenon et universis privi- legiis ac omnibus apostolieis litteris et indulgentiis impetratis et impetrandis omnibusque aliis exeeptionibus, actionibus, defensionibus et euiuscumque iuris
35 auxüiis, quibus prediete solutiones et conditiones vel earum aliqua valeant im- pediri aut modo quolibet retardari. nos vero frater Theodcr/cas predictus abbas de Hemmenrode nostro conventus nostri ei sueeessorum nostrorum nomine omnia et singula supradieta iuramento prestito corporali in animas nostras ad saneta dei evangejia bona fide promittimus adimplere et contra ullatenus non venire.
40 in quorum omnium testimonium et munimen presentes litteras sigillo
a) Dm Urkundi fährt mit durchstrichenen Worten fort nquarum trarsitum conti . . b) forti.
*) Februar 9.
_ 37 — -v'*' -/• ti
nostro fecimus roborari. Actum et datum in ecclesia sancti Trudonis
anno riomini m°. cc°. i.\ . tertio mense februario in crastino beate Agathe virginis. Nos vero Willelmus dei gratia abbas sancti Trudonis presens transcriptum abbati et eonventui de Hemmenrode tradidimus sigilli nostri mummine robo- ratum, apresentibus, cum premissa fierent, domino Theoderico abbate, fratribus 5 Henrico, Ainoldo de Bruche, Marsilio monachis, Walthero et lohanne conversis monasterii de Hemmenrode supradicti.
21. Abt Wilhelm von STrond benachrichtigt Hofmann und Leute des Hofes Briedel vom Verkauf von Briedel, Leubsdorf und Breisig- Hammerstein an Himmerode und beglaubigt den Mönch Friedrieh l0 bei ihnen als STronder Bevollmächtigten in Sachen dieses Ver- kaufs. 1264 Februar 6.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. An Pgt.streifen hängen die grämen spitz- ovalen Wachssiegel des Abts von STrond mit Rücksiegel und des Conventes von STrond. Eine gleiche Ausfertigimg B für Pommern mit wenigen wesentlicheren, 15 im den Varianten bemerkten Abweichungen von gleichem Datum ebenfalls im Or. in Koblenz St. A. Abtei Himmerode. Reg. Goerz MR. Reg. 3 No. ldö? und an- deutungsweise schon No. 1956.
Willelmus dei gratia abbas totüsque conventus ecelesie sancti Trudonis ordinis sancti Benedict] Leodiensis diocesis dilectis fidelibus suis . . curtelano1, -° feodalibus et universis ad curtem suam et ad villani de BridaP pertinentibus salutein in domino. Notum vobis faeimus, quod nos considerata utilitate
et tranquillitate monasterii nostri de communi et libera voluntate et assensu omnium et singulorum fratrum et monachorum nostri conventus supradicti et venerabilis patris nostri domini . . episcopi Leodiensis consensu habito curtem 25 Qostram de Bridal0 cum omnibussuis attinentiis. videlicet domibus torcularibus vineis terris censibus reditibus et possessionis universis ac iuribus quibus- eunque ad predietam curtem nostram de Bridalc pertinentibus, acum omnibus bonis, que habemus et habebamus apud Lupsdorp Briseche et iuxta Hamer- stein, in allodiis homagiis censibus sive iuribus quibuscunquea, viris religiosis 30 . . abbati et eonventui de IIemnienrodee vendidimus et in ipsos transferimus pleno iure : nichil iuris nobis in predictis onmibus reservantes, volentes et con- sentientes, quod ipsi ex nunc in antea intrent possessionem liberam et tran- quillam bonorum omnium predictorum. nos enini fratrem Fredericum mo- nachum nostrum, quem ad nos mittimus, procuratorem nostrum constituimus ss et nuntium specialem, ut predictos . . abbatem et conventum de Hemmerode aostro nomine mittat et inducat in corporalem possessionem omnium predic- torum et omnia eisdem faciat, quae nos facere possemus, si in vestra presentia essemus personaliter constituti. nos etiam omnes feodales ac alios, qui nobis erant in aliqua fidelitate sive in quibuseunque iuribus obligati, ab omni fideli- ±o täte Qobis debita ac universis iuribus, in quibus nobis usque ad ista tempora
s) Von liier ab gleichseitiger vermutlich in Himmtrodt gemachter Zusatz. b) B. curtillano.
et II. Paniere. >li Fehlt in />'. t) B. seiet zu ordinis Cisterciensis Treverensis diocesis.
[No. 22 u. 23. 1264. — 38 —
tenebantur, absolvimus tenore presentium" liberaliter et quitamus, volentes finaliter et mandantes, ut predictis . . abbati et conventui de Hemmerode fide- litatem faciant obediant et intendant, sieut nobis haetenus facere tenebantur, nccnon et de omnibus Ulis iuribus respondeant, in quibus nobis et nostris 5 certis nuntiis respondere haetenus eonsueverunt
Datum in erastino beate Agathe virginis anno domini millesimo dueen- tesimo sexagesimo tertio.
22. Wirich Herr von Bann und Himmerode unter werfen sielt betreffs
ihrer beiderseitigen Beeilte zu Brieäet dem Rechtsspruche Biet-
io richs Herrn zu Bann. 1264 Februar 22.
Abschr. 14. Jhs. im Himmeroder Chartular, Trier Stadibibl. Schrank 38, Bd. 2 Bl. 156h Reg. Goerz MR. Reg. 3 No. 1960.
Noverint universi presentes litteras inspecturi, quod ego Wiricus de Duna 1
et . . abbas et eonventus de Hiimnenrode unanimiter eligünus Theodericum 15 dominum de Duna ad reportandum sub forma iuramenti ius meum et ius ip- sorum in curte et bonis de Bridal. profiteor etiam ex parte mei, quidquid dictusb Theodcricus dominus de Duna iuris mihi et ipsis . . abbati et con- ventui dederit, quod hoc ratum et firmum habebo.
In euius rei testimonium presentem litteram cum sigilli mei munimine 20 duxi roborandam. Datum anno domini m°. cc°. lxiii°. in cathedra beati
Petri apostoli. Et ad pleniorem evidentiam nos .F. eomes de Homburg
sigillum nostrum presentibus litteris apponimusc.
23. STrond quittiert über die Zählung der ersten Rate und eines Teiles der zweiten Bote der ihm seitens der Abtei Himmerode ge- schuldeten Kaufsumme für seine Ehein-Moselbesitzungen, zahlbar am -J. Februar 1264 bezw. 2. Februar 1265. 1264 Februar 26.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. An Pgt.streifen hängen die spiteoveden grünen Wachssiegel des Abts von STrond mit Bücksiegel wnd des Convents von STrond, beide defect. Reg. Groen MR. Reg. 3 No. 1961.
so Vniversis presentes litteras inspecturis Willelmus dei gratia abbas totusque
eonventus saneti Tradonis salutem in domino. Notum faeimus universis
et tenore presentium protestamur, quod nos nostro et ecclesie nostre nomine aeeepimus in peeunia numerata a fratre Iohanne eonverso de Hemmenrode solvente et numerante vice et nomine virorum religiosorum . . abbatis et eon-
35 ventus predicti loci de Hemmenrode, Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis, trecentas mr.d bonorum et legalium sterlingorum, duodeeim solidis sterlingorum
a) present a. b) Rasur Burischen aictus und Th. c) apponamus. d) Die
Urkunde schreibt meist marcha statt marca.
4„ ]) Daun in der Eifel, 5d. In der Urkunde No. 24 vom 23. März 1264 heisst Wirich de Nanninstein.
— 39 — Fo. U. /
pro mr. qualibet eomputatis, quas nobis in festo purificationis beate virginis nuper preterito ■ solvere tenebantur pro prima solutione de quadam magna summa pecunie, videlicet mille eentum et quinquaginta mr. sterlingorum, in qua per partieulares solutiones facienda predicti . . abbas et conventus de Hemmenrode nobis fuerant obligati occasione emptionis bonorum nostrorum de 5 Mosella, prout in litteris exinde eonfectis et sigillo predicti abbatis de Hem- menrode sigillatis plenius eontinetur2. confitemur etiam ac protestamur, nos nostro et eeclesie nostre nomine recepisse et habuisse similiter in pecunia nn- merata a predieto fratre Iohanne de Hemmenrode solvente et numerante vier et nomine predictorum virorum religiosorum . . abbatis et conventus de Hein- 10 menrode sexaginta mr. bonomm et legaüum sterlingorum, duodecim solidis sterlingorum pro mr. qualibet eomputatis, pro parte illius solutionis particularis, videlicet trecentarum mr. sterlingorum, quam nobis in festo purificationis beate virginis proximo futuro3 solvere tenebuntur de supradieta summa pecunie, videlicet mille eentum et quinquaginta mr. sterlingorum, de quibus seilicet tre- 15 ceiitis et sexaginta mr. sterlingorum predictis nobis predieto modo legitime persolutis supradietos . . abbatem et eonventum de Hemmenrode absolvimus liberaliter et quitamus, renuntiantes exceptioni non numerate non habite non reeepte pecunie omnique alii iuris auxilio tarn canonici quam civilis, quantum est ad predietas trecentas et sexaginta mr. sterlingorum noltis ut predietum 20 est plenarie persolutas. promittimus etiam, quocl pro sexaginta mr. supradictis deducemus et diseonputabimus duas cair. vini de illa summa vinorum, quam Bupradicti abbas et conventus de Hemmenrode nobis in anno proximo futuro apud Coloniam persolvere tenebuntur.
In euius rei testimonium presentes litteras sigillis nostris fecinius com- 25 muniri. Datum in erastino beati Mathie a})ostoli anno domini m°. cc°.lx\
ttitio mense februario.
24. Dietrich Ihn zu Dann vergleicht Himmerode mit dem Vogte des früheren STronder Hofes zu Briedel, Wirich von [Dam] -Xcmd- st/ilil, wegen seines Anspruchs auf Zustimmungsrecht zu/m Ver- so kaufe dieses Hofes. 1264 März 23. Daun.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. Das schildförmige Wachssiegel Dietrichs Herrn von Daum hängt an einem Pgt.streifen. Reg. Goerz MB. Reg. 3 No. 1963. Eine Wiederholung dieser Urkunde [in welcher nur das Wart questioni S. i<>. Z. 12 fehlt] mit dem Schlüsse . . perhibemus. Datum apud Dfinam. Actum et datum anno 35 domini m». cco. lx°. quarto in erastino Nicholai [1264 December <] im Or. erhalten im 8t. A. Köhlern Abtei Himmerode. Das schildförmige Siegel Dietrichs Herrn von Daun hängt an einem von der Urkunde abgeschnittenen Tgt.streifen.
Thcorfericus dominus de Düna omnibus presens scriptum visuris notum
') 1264 Februar 2. '•) 1265 Februar 2. 40
) Gemeint ist die Urkunde vom 6. Februar 1264, oben No. 20.
[No. 25. 1264. — 40 —
facimus, quod cum viri religiosi . . abbas et conventus de Hemmenrode* curtem de Bridal cum attinentiis suis, que olim fuit abbatis et conventus sancti Tru- donis Leodiensis diocesis, emere proposuissent et forum emptionis iam tum con- summatum fuisset, Wiricus dictus de Nanninstein1 consanguineus noster dicte
5 emptioni contradixit et eam prohibuit dicens. se ins advocatie in eadem ernte habere nee allquem volle sustinere, qui eam emeret sine suo consensu et volun- tate: quo viso simul et audito nos. qui pacem et commodum utriusque dilexi- mus acut hodie diligimus, partes nostras fideliter interposuimus et de volun- tate eorum tarn abbatis et conventus de Hemmenrode quam Wiriei prefati per
i" istum modum eos paeifieavimus: Dicti abbas et conventus sexaginta mr.
sterlingorum prefato Wirieo pro redemptione paeis sue de consilio nostro de- derunt, et idem Wiricus omni questioni actioni. quam habebat vel habere vide- batur, et iuri in eadem curte plenarie et expresse renuntiavit.
Huic paci et compositioni personaliter interfuimus et eam ordinavinius et
15 eidem cum appensione sigilli nostri per presentes testimonium perhibemus. Datum apud Dünain anno domini m°. cc°. lx°. m°. dominica qua cantatur . . oculi.
25. Wilhelm Herr vom Stein versichtet mit Frau imd Solu/ gesamter Hand auf den ihnen bislang jährlich aus dem Hofe Briedel ge- lieferten Mm, tri. 1264: April.
... (>,-. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. Das Siegel und der Pgt.streifen, an dem
es hieng, fehlen. Deutsch Uebersetzwng nach einer schlechten Abscfar. im Himme- roder Ghartular zu Kollern st. A. hei Baersch Eifi. 01.11,668. Eeg. Goerz MB. Eeg. 3 No. 1977.
Wilelmus dominus de Lapide2 omnibus in perpetuum tarn presentibus
85 quam raturis. Yniversitati vestre constare volumus tenore presentium
protestantes, quod ego una cum Gudela uxore mea et filio nostro Everardo
manu soeiata de bona nostra voluntate pro salute nostrarum animarum renun-
tiamus in perpetuum illi eappe, quo pie memorie patri meo et nobis hactenus
singulis annis assignari eonsuevit de curte et bonis olim abbatis et conventus
so de saneto Trudone nunc vero abbatis et conventus de Hemmenrode sitis apud
Bridail: que videlicet eappa ad nos devenit ex introdueta primitus per ami-
citiain consuetudine null« iure, et haue ronuntiationom facimus sani mente et
corpore pro nobis et omnibus nostris heredibus et sueeessoribus, ita quod nos
vel nostri successores heredes nunquam prefatos abbatem et conventum de
85 Hemmenrode, dominos videlicet bonorum predietorum, super solutione ipsius
a) HS. Hemerode, sonnt Hemmenrode.
Vi Vgl. zu Wirich, welcher in der Urkunde G. Trev. [ed. Wyttenb. und Müller] c. 284 ;
vom 28. Juli 1276 Wiricus de Nannenstul auch CBM 5, 202. 1325 Mai 8, vgl.
dictus de Lapide et de Dana genannt wird, Lac. ÜB. 3, 206, trägt Egidius Ihre zu
4„ ,//, Bemerkungen über Daum und S$ein Daum dem Grafen Gerhard von Jülich
(Oberstem) Ml!. ÜB. 2 S. LXXJV und domum nostram in Duna, que domus de
J.XXX1IJ. Nanstul oder NanstaU heisst Nannestein nominatur zum Lehen auf. die Burg Landstuhl noch im 16. Jh., vgl 2) Oberstein an der Nahe, 9f.
_ 41 — -v'<- -'>'• 1364.]
cappe molestabimus in posterum aut aliquatenus inpetemus, nee eisdem occa- sionc huiusmodi consuetudinis ad nos deduete aliquam in futurum movebimus questionem.
V\ autem hec nostra renuntiatio stabilis perpetuis temporibus permaneal atque firma, presens scriptum prefatis abbati etconventui de Hemmenrode tra- ■"• (lidiimis sigilli nostri impressione communitum. Actum et datum anno
incarnationis dominice m°.cc°lx°. quarto mense aprili, presentibus Conrado capellano nostro, Eohanne milite, Willelmo8 dicto Schel et Simone castrensibus uostris, et Henrico dapifero nostro et aliis pluribus.
26. Gera/rd Herr von Esch imd sein Solu/ Dietrich übergeben bis zur io Rückzahlung einer Schuld von 36 Ib. Trierisch die Hälfte ihrer Güter in Briedel nutzungsweise an Himmerode. 1264 No- vember 24. Wittlich.
Or. Koblenz St. A. Von den 3 Siegeln hängt mir noch das erste grüne schild- förmige an Vgt.stiräfen. Hey. Goerz 3IB. Heg. 3 Ko. 2012. 15
Nos Gerardus dominus de Esch et Theodericus filius mens ad notitiam pervenire volumus singulorum, quod nos tenemur viris religiosis . . abbati et eonventui de Hemenrode Cistereiensis ordinis Treverensis diocesis in triginta sex Ib. d. Treverensimn legalium, quas nobis de suo mutuaverunt in utilitateni nostram conversas. lias eisdem bona fide, cessantibus omni fraude et dolo, 20 de medietate bonorum nostrorum in Bridail super Mosellam persolvemus, que in manus ipsorum libere resignamus, ita quod ipsi de anno in annum usum- fructum recipiant eorundem, donec eisdem sine diminutione vel contradictione qualibet de pecunia satisfaetum fuerit memorata. si vero ipsi per aliquos nostros adversarios emulosve in bonis predictis nostri oceasione vel causa 25 dampnum inpedimentum vel gravamen aliquod sustinerent. ipsum dampnum et inpedimentum eisdem supplebimus habundanter, et super hiis satisfaciemus per omnia competenter. de eisdem autem bonis medio tempore solutione pendente nos nullatenus intromittemus nee manus ad eadem apponemus, donec dicti re- ligiosi satisfactionem sibi in toto protestentur. quod si in contrarium faceremus 30 prefatos religiosos malitiose qualitercumque molestantes in eisdem bonis. sen- tentiam excommunicationis in nos uxores familiam et terram nostram simul et interdictum eligimus per dominum archidiaconum Treverensem, qui pro tem- pore fuerit, publice promulgari.
Et ad singula premissa sive ad quodlibet premissorum fideliter obser- \aii(l;i tenore presentium sigilli mei Gerardi domini de Esch fratris mei Odonis neenon et nobilis viri domini Wülehni de Manderscheit appositione nos Ge- rardus et Theodericus filius mens obligamus. Actum anno domini «°.cc°.LX°.nir. in vigilia beate Katerine apud Witlich, presentibus viris reli- giosis Theoderico abbate, Conone de Meinsenburg, Arnoldo de Bruche, Th. di
.11 ' Willi].. 1 Ol r, au Wilmo.
[No. 21 lt. 28. 1265. — 42 —
Valendre fratre, Willelmo et Änselmo monachis et fratribus de Hemmenrode, Odone domino de Esch, ßichardo Longo dicto de Malberg, Odone de Ordorf, Tli. dicto Vrunt et quampluribus aliis.
27
STrond quittiert über die Zahlung des Restbetrages der zweiten 5 Mate der ihm seitens der Abtei Himmerode geschuldeten Kauf-
summe für seine Rhein-Moselhesitzungen, zahlbar am 2. Februa/r 1265. J 265 Januar 25.
Or. Koblenz St. A. Abtei Hhnmerode. An Pgt.streifen hängen die spüzovalt n
grünen Wachssiegel des Abts von STrond mit Rücksiegel [vorzüglicher, gut er-
10 haltener Abdruck] wnd des Convents von STrond. Reg. Goerz MR. Reg. 3 No. 2042.
Vniversis presentes litteras visuris Willelmus dei gratia abbas totusque conventus sancti Tradonis salutem in domino, Xotum facimus universis,
quod nos nostro et ecclesie nostre nomine recepimus nuper a fratre Arnoldo monacho domus de Hemmenrode quadraginta mr. et a fratre Iohanne eonverso
15 eiusdem domus dueentas decem mr,. ita quod nos diversis viribus recepimus in summa in pecunia numerata a predictis duobus fratribus solventibus et munerantibus vice et nomine virorum religiosorum abbatis et conventus pre- diete domus de Heniinenrode Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis dueentas quinquaginta mr. bonorum et legalium sterlingorum. 12 solidis pro mr. qua-
20 übet computatis, quas nobis in festo purificationis beate virginis proximo füturo l solvere tenebuntur, pro secimda solutione de quadam magna summa peeunie videlicet mille centum et quinquaginta mr. sterlingomm ; in qua quidem summa per particulares solutiones facienda predicti abbas et conventus de Hemmen- rode nobis fuerant obligati occasione emptionis bonorum nostrorum de Mosella,
25 prout in litteris exinde confectis et sigillo ipsius abbatis signatis plenius con- tinetur2. de quibus scilicet ducentis et quinquaginta mr. sterlingomm supra- dictis nobis predicto modo legitime persolutis supradictos abbatem et conventum de Hemmenrode absolvimus liberaliter et quitamus, renuntiantes exceiitioni non numerate non habite et non reeepte peeunie* omnique iuris auxilio tarn
30 canonici quam civilis quantum est ad 2 predietas dueentas et quinquaginta mr. sterlingomm nobis, ut predictum est, plenarie persolutas.
In cuius rei testhnonium presentes litteras sigillis nostris feeimus robo- rari. Datum anno domini m°.cc°.lx0. quarto in die conversionis beati
Pauli apostoli.
35 28. Alt Wilhelm von STrond beurkundet Lasten wnd Befugnisse des
Ritters Walter, früheren STronder jetzt Himmeroder Vogts im
Hofe :„ Pommern, *<ari<' dir Reckte des ll<>f<s im Gemeindewald
von Pommern. 1265 März (i.
Or. Koblenz St. A. Abu; Himmerode. Reste des grünen Siegels an Pgt.8treifen, 40 Reg. Bull de In comm. royede [beige] d'hist. 3, 210 ; G<»rzMB. Reg. 3 Xo. 2053.
a) Löcher in dir Urkunde.
') 1265 Februar 2. 2) Urkundt '•«/« '.'. Februar 1 264, oben No. 20.
_ 43 — X°- 29 u. 30. 1265.]
Willelmus dei gratia abbas sancti Trudonis ordinis sancti Benedict] Leo- diensis diocesis ad universorum notitiam volumus pervenire, < jn< ><1 Walterus liiilcs advocatus de Pumere nobis et ecclesie nostre tenebatur et nunc tenetur religiosis viris . . abbati et conventui de Hemmenrode Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis ratione eurtis et bonorum quondam nostrorum in Pumere 5 in eensibus infrascriptis : de domo sua sive de rando, super quem situm est castrum suum, tenetur annnatim urnam vini. item tenetur nimm pondus vini de curia sita inter castrum et domum nostram. item debet nobis aimuatini duo verdel vini de pistrino suo. preterea tenore presentinm protestamur, quod idem Walterus sive sni predecessores progenitores infra terminos sive metas '" eurtis nostre et domorum nostrarum de Pumere nulla oninino iura hactenus habuerunt, nee in eis placitando hospites ponendo vel de fructibus bonorum nostrorum in domibus vel in campis sibi usurpando aliquod ins penitus ha- buerunt, neque eidem Waltero advocato hactenus aliquando recognovimus aut recognoseimus quiequam iuiis. siquid autein aliquando contra premissa idem 15 Walterus advocatus sive sni antecessores usurpabant sibi vel presumpserunt, hoc fecerunt contra nostram conseientiam et voluntatem ex presumptione vio- lentie, nullo iure, eeterum in silvis ad villam de Pumere communi iure spec- tantibus consuevimus reeipere ligna ad eomburendum in cuite nostra de Pu- mere et ad edificia construenda in ea, prout nobis placuit et visum extitit -" expedire, et ad similes usus reeipere poterunt vice nostra abbas et conventus de Hemmenrode, et super hoc non debent de iure ab aliquo molestari.
In quoruni onmiuin testinionium et munimen presens scriptum sigilli nostri munimine feeimus comnumiri. Datum anno domini m°. cc°. lx°. nn°. pridie
nonas niartii. 25
29. Abt Wilhelm von STrond beurkimdet, dass der Graf von Salm im Briedeler Hofe nie Rechte gehabt habe noch habe. 1265 März 7.
Ahschr. 14. Jhs. im Himmeroder Charttdar, Trier Stadtbibl. Schrank SS, Bd. 2 Bl. 124a. Reg. Goerz MB. Reg. 3 No. 2055. •"
Wilhelmus dei gratia abbas sancti Trudonis ad universorum notitiam vo- lumus pervenire tenore presentinm protestantes, quod vir nobilis comes Sal- mensis in curia et bonis olim nostris apud Bridal nulla iura habet vel habnit. neque in bonis eisdem prefato comiti umquam recognovimus aut recognoseimus quidquam iustitie sive iuris. 35
In cuins rei testinionium et memoriam presens scriptum sigilli nostri im- pressione feeimus communiri. Datum anno domini millesimo ducentesimo
; x . im . nonis niartii.
30. Abt Wilhelm von STrond stellt urktmdlich in Abrede, dass mit dem Trierer Domkapitel über den Ferkauf der Höfe Briedel und w Pommern verhandelt worden sei; er erwähnt nur eines Antrags
[No. 31, 32 u. 33. 1265. — 44 —
seitens <les jetzigen Trierer Doml/erm Simon von Franchirmont vor nicht ganz urel Juli reu. 1265 März 7.
Or. Koblenz St. A. Abtei Iliuimerode. Rrste des (_'o)tmitssiajete [spitzoral grün] an Pgt.streifen. Beg. Goerz MB. Beg. 3 No. 2054.
5 Vniversis presentes litteras inspecturis Willelmus <lei gratia abbas sancti
Trudonis ordinis sancti Benedicti Leodiensis diocesis salutem in domino. Tenore presentium protestamur, qnod nos super venditione bonorum quondam nostrorum super Mosellam apud Bridal et apud Pumere Treverensis diocesis sitorum cum viris venerabilibus preposito decano et capitulo Treverensi vel cum
io aliquo canonico dicti capituli ad opus eiusdem capituli nunquam habuimus per nos vel per alios colloquium vel tractatum, sed dominus Simon dictus de Franchermunt nunc canonicus Treverensis * mandavit nobis per litteras clausas nondum transactis duobus annis. quod ipse vellet nobis occurrere in Leodio ad certam diem super emptione et venditione predictorum bonorum nobiscum
15 personaliter locuturus. quia vero dictus canonicus ad dictam diem nee venit nee misit. nee postea infra dimidium annum per se vel per alium super pre- dieta venditione mentionem aliquam nobis fecit, nos considerantes, quod propter maluin statum terre predictis bonis gaudere non poteranius, de cominuni con- sensu conventus nostri considerata utilitate monasterii nostri predieta bona
20 vendidimus viris religiosis abbati et conventui de Hemmenrode, accedente auetori- tate et consensu domini Helnricl Leodiensis episcopi nee non et capituli ma- ioris ecclesie in Leodio, prout in litteris super hoc confectis plenius continetur -. Datum anno domini m°. cc°. lx°. mr. nonis martii.
31. Papst Clemens TV. bestätigt Himmerode den Ankauf der STronder 25 Besitzungen zu Briedel and Pommern. 1265 Mal 18. Perugia.
Or. Koblenz St. A. Gedr. Forschungen zur deutschen Geschichte 1877 Band 17, 355. Beg. [Kreglinger] Cot. Benesse 17 No. 111; Goerz MB. Beg. 3 Ko. 2074.
32. Papst Clemens IV. beauftragt den Dechanten ran Speier mit dem Schutze von Himmerode betreffs der abteilichen Güter in Traben
30 Trarbach Briedel Pommern Karden Mettrich [?] Miesenheim [Y]
Leudesdorf, soiele der Güter der Speierer Diöcese. 1265 Mai 19. Perugia.
Or. Trier Stadtbibl. Beg. Goerz MB. Beg. 3 No. 2075.
33. Wlllielm Graf von Salm verzichtet ausdrücklich and endgiltig auf
35 alle seine angeblichen Rechte im Himmeroder Besitz zu Briedel.
1265 [Juni 9J.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. An roten Seidenfäden hängen die vier
*) Dies ist der jüngere Simon von Franchvr- ") Urkunde vom 6. Februar 1264 bei Piot, mont, s. oben S. 32 N. l. Cartulaire de S.Trond 1,313.
_ 45 — No. 33. 1265.]
Siegel, von denen nur das vierte spitzovale gut erholten ist. Gedr. FahneCod. Salm. 32 unzuverlässig und unvollständig. Beg. Goerz MM. Beg. 3 No. 2084. Goerz nimmt Abfassung dieser UrJcundi nach der folgenden an. Beide Urhmden svnd indess, wie die Zeugenreihen zeigen, wol gleiclizeitig oder nahezu gleichzeitig geschrieben. ])n Besegelung der vorliegenden Urhmde diwrch die in der folgenden Urkunde ■ No. 34 fideiussores genannten Mitbesiegler, den Bischoj Heinrichvon Liittich und ihn Grafen Wilhelm von Jülich, vielleicht auch die Gräfin von Salm, wird in der Zeit vom 9. Juni bis zum 31. August 1265 erfolgt sein} wegen der Unsicherheit der Besiegelungszeit trägt die Urkunde kein Datum. Xu dem diplomatisch inter- essanten Vorgang vgl. v. Buchwald Bischofs- und Fürstenurkunden S. 214—215 '" und ran Werveke in Westd. Zeitschr. Bd. 2 Korrespondenzbl. No. 63.
Willelmus eomes Salmensis. multis occurrimus et magnis ineommodis, nisi* etatis nostre negotia vivaci litterarum officio perhennantur. noverint igitur universi presentes et posteri, quod cum ego religiosis viris , . abbati et con- ventui de Hemmenrode Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis lnovissein1, l5 aliquamdiu materiam questionis super eurte et bonis eoruni sitis apud Bridal1, que erga religiosos viros . . abbatem et eonventum saneti Trudonis Leodiensis diocesis legittime compararunt, credens et volens in eisdem bonis ius habere, tamdem equitatis luce iniustitie tenebras propellente, virorum nobilium et bo- norum accedente eonsüio, ab actione et questione predieta prefatis abbati et -" conventui de Hemmenrode indebite mota plane cessavi et finaliter conquievi, renuntians in presenti et in futurum pro me et omnibus successoribus et here- dibus meis sollempniter et precise omnibus questionibus et actionibus ac omni iuris et legum auxilio, quod vel quashabueram vel habere poteram, conpetebant mihi, conpetunt vel conpetere possunt contra abbatem et eonventum de Hein- -'• menrode memoratos ratione curtis et bonorum suorum ommum predictorum, ita quod iidem abbas et conventus predieta bona libere teneant et absque aliqua mea vel meorum heredum contradictione quiete possideant in omni iure et pacis commodo, quibus ea possederunt religiosj viri abbas et conventus saneti Trudonis supradicti, bona fide, exceptione fraudis et doli universa cessante, :;- pro me et meis heredibus fideliter ac firmiter promittens teuere presentium protestando, quod Qunquam per nos vel per alios prefatis abbati et conventui de Hemmenrode super predictis bonis movebimus questionem nee queremus ceiitra eos, per quod ipsi possint in posterum molestari. ad omnia vero et singula supradieta firmiter et inviolabiliter observanda me et meos heredes duxi auetoritate presentium in perpetuum fideliter obligandos.
In quorum omnium testimonium et perpetuam firmitatem rogatu meo sigilla venerabilis patris ac domini Heinrici dei gratia Leodiensis episcopi, Willelmi comitis Juliacensis neenon et meum ac mee collectanee comitisse Salmensis presentibus sunt appensa. Actum anno dominice incarnationis m .cc . w
sexagesimo quinto mense iunio indictione vna presentibus venerabilibus viris domino Iofrido abbate Petro decano saneti salvätoris2 Willelmo decano sanete
a) Die Urkundt hat sinnlos cum. b) aijouiss.'in.
'i S. oben die Urkunde des Abtes von STrond -\ Du Reichsabtei Prüm.
vom 7. März 1265. 4:>
[No. 34 11. 35. 1265. — 46 —
Marie Prumiensis, domino Theoderico abbate de Henimenrode, Egidio doniino de Horc Elia eanonico Virdunensi, Egidio de Ottrei socio nieo et aliorum virorum prudentium fidedignorum et bonorum.
34. Wilhelm Graf von Sa/tu verspricht die Besiegelung der obigen 5 Verzichtsurkunde durch die in derselben genannten edeln Bürgen
bis mm 31. Äugtest 1365. 1265 Juni 9.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. Von den drei Siegeln fehlt das mittlere, die beiden andern [grün]' hängen sehr defect rot Pgt.streifen. Reg. Goerz MR. Heg, 3 No. 2083.
10 Willelmus eomes Salmensis tenore presentium ad notitiam pervenire cu-
pimus singulorum, quod nos ob honorem dei et beate Marie pro nobis et aostris heredibus de bona nostra voluntate pure et pleue renuntiamus et re- nuntiavimus omnibus iuribus actionibus seu questionibus, (juod vel quas ha- buimus vel habere videbamur contra religiosos vires . . abbatem et conventum
is de Hemmenrode Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis ratione bonomni suorum de Bridal, que erga venerabües viros abbatem et conventum sancti Trudonis Leodiensis diocesis rite et legittime compararunt. item promittimus et promisimus bona fide doli exceptione cessante, quod nos litteras et instru- menta eonfecta super contractu habito inter nos ex una parte et predictos ab-
-'o batem et conventum de Henimenrode ex altera1 usque ad proximum beati Paulini festum2 sigillata procurabimus et trademus eisdem sigillis personarum nobilium fideiussorum nostrorum, qui in eisdem litteris plenius exprimuntur; et quod nos omnia et singula consummabimus et servabimus, que in eisdem instrumentis et litteris renuntiationis et contractus expressa et a nobis plenius
25 intellecta continentur.
In cuius rei testimoninm ad nostram petitionem et instantiam sigilla
venerabilium virorum domini Iofridi dei gratia abbatis et domini Wülelmi de-
cani sancte Marie Prumiensis una cum nostro sigillo presentibus sunt appensa.
Acta sunt hec in presentia venerabilium virorum domini abbatis. de-
:;" cani sancti salvatoris, decani sancte Marie Prumiensis. domini abbatis de Hern- menrode predicti, Egidii domini de Höre. Elie canosiei Virdunensis et aliorum virorum plurimorum prudentium et bonorum; anno domini m°. cc°.lx°. quinto Primi et Feliciani martyrum.
35. Heinrich Herr von Virmont, Cono Burggraf von Kochen/ imd •;:> Hermann von Monscheid entscheiden als Schiedsrichter die Strei- tigkeiten zwischen Himmerode und dem Vogt Walter von Pommern. 1265 -Juli 23. Kochern.
Or., teilweis verletzt, Koblenz St. A. Abtei Kimmerode. Nur das ersü Siegel hängt noch cm Pgt.streifen. Gedr. CRM. 8 No. 217. Reg. Goerz MR. Reg. 3 No. 2098.
40 M Die obige Urkunde No.33. -> 1265 August 31.
_ 47 — Nb. 35. 1265.]
Nos Henricus dominus de l'irremont l, Cono burgravius de Cochme2, Efermannus dictus de Monsctieid3 ad universorum notitiani volumus pervenire, quod cum viri relligiosi . . abbas et eonventus de Elimmenrode, quod dicitur Claustrum, Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis, comparassent bona quon- daiii ecclesie sancti Trudonis Leodiensis diocesis sita in Erinnere, Walterus ad- ■> vocatus de Pumere quesjionem movit eisdem4, asserens, se ins habere placi- tandi in curte de E*umere pro voluntate sua. item asserebat, quod abbas et eonventus inemorati locare deberent in eadem curte curtulanum, qui suos reci- peret hospites et eis necessaria provideret. item asserebat, sui esse iuris, quod familia sua segetes in campis racemos in vineis pro voluntate sua auferre de- w berent tempore messis et autumpni de annona et vineis eorumdem. item di- cebat, prefatos . . abbatem et conventum nichil iuris habere in silva pertinente ad communitatem ville de Pumere. item volebat in vinea quadam, que quon- dam fuit Embriconis de Clottene 5, exaetiones, quas habere consueverunt müites seculares. Huiusmodi questiones per nos de consensu partium, que nos 15
ad hoc elegerunt et per omnia dicto nostro bona fide stare promiserunt, in hunc modum sunt sopite et finaliter determinate: . . abbas et eonventus de Hemmenrode in curte sua de Pumere curtulanum locabunt, prout eis melius et utilius videbitur expedire, qui nullos hospites advocati nee hospitium tene- bitur aliquibus, nisi sit de mera voluntate dictorum abbatis et eonventus. item . dictus advocatus in eadem curte de Pumere nulluni ius placitandi habebit nee iudicandi in eadem curte, sed scultetus sancti Stephani ü requisitus a curtulano sive mintio dictorum . . abbatis et eonventus, si aecesse fuerit, in dieta curte cum scabinis et feodaßbus eurie sedebit. et de eultura winearum, si aliquis sit defectus, videbitur et seeundum sententiam . . scabinorum \vA\cdbitur; 1 1 si alique in dicto placito emende emerserint, medietas earum cedet . . abbati et conventui memoratis, alia medietas . . advocato de Ehimere et sculteto pre- dicto. et propter hoc . . abbas et eonventus . . scabinis tria servitia in anno dabunt, sicut ab antiquo dare consuevmmtf . . abbas et eonventus sancti Tru- donis; et ipsi scabini versa vice per omnia facient et servient, sicut fecerunt eisdem. item advocatus de EHimere in segetibus in vineis vel in cellanVs dic- torum abbatis et eonventus nichil iuris habet auferendi tempore messis vel autumpni, nee aliquis ex /amilia eiusdem. item . . abbas et eonventus pre- nominati ins habent in silvis in agris seeundum communitatem aliorum inco- larum per omnia. cum abbas ei eonventus aecesse habuerint8 edificare* in 85 districtu de Pumere, nuntius eorum a eenturione requiret Ligna, de quibus necesse habuerinta, et ipse dabit. preterea stipites vinearum et ligna ad com-
a) taatiuiri. b) I für den Hof Trabet li(cht( [Urku\
iifleia . . a'l paxillos et omnes necessarios usus.
M Pirmont, prächtig* Burgruim im Elzthal,5g. ond vom 6. Mm: 1265, X,,. 28. Zur 40
'-'i Kochern, •">/'. Stellung des Vogts Walter vgl. auch
Goen MB. Reg. 3 No. 2099 vermutet Urkunde im CBM. 2, 292, i.
Manderscheid. "i Klotten an der Mosel oberlmlb Pommern,
*\ Vgl. oben du Urkundt Abi Wilhelms von "i SSteplutn-Mefe.
[No. 36. 1265. — 48 —
burendum habebunt in omni integritate et mensura, sicnt alii bona in dicta villa possidentes. et dicti . . abbas et conventus tenebuntur suflragari ad iura communia, sicut ad reparationem viaram et pontium, et non ad arma vel ali- quo8 conflictus seculares; et si eontingat aliquid emergere, pro quo necesse sit aliquas facere expensas, ad illud curtulanus dictorum abbatis et conventus vocabitur et de eonsensu ipsius et eonsilio taxabitur, quod fuerit taxandum. item bona quondam Embriconis de Clottene tenentur tres obulos tribus viribus, qualibet vice nimm obulum, et uinam vini Coloniensis mensure annuatim, et niehil ultra petitionis exaetionis torsionis, et ter in anno ibit ad plaeitum cul-
io torum bonorum eorumdem. item domus curia pistrinum et ortus advocati de Pumere tenebatur dictis abbati et conventui singuüs annis urnam pondus et dun quartaüa, que virdeil dieuntur, Coloniensis mensure, que tarn ipse quam sui predecessores quadraginta annis et amplius detiimerunt ad petitionem. et ad dictum nostrum dicti abbas et conventus prefatum advocatum ab huius-
15 modi eensus solutione dimiserunt absolutum, ut idem advocatus eisdem in suis agendis sive negotiis favorabilior in posterum existat et devotus; ethecomnia bona fide so promisit observaturum.
In quorum omnimn evidentiam et perpetuam firmitatem sigilla nostra presentibus ad petitionem partium predictarum sunt appensa. ego Hermannus
20 de Monscheid sigillis domini Henrici de Pirremont et Cononis burgravii sum contentus. testos aderant, cum premissa fierent, Petrus de Eich. Amoldus de Petra, Theodericus de Elenze, Theodericus de Borne milites, Ridrwinus ple- banus de Cochme, Tlaeodericus plebanus de Älfolone1 et Erwinus notarius burgravii et Winemarus sororius advocati et quam plures alii. Acta
25 sunt hec apud Cochme anno domini m°.cco.lx°. quinto in crastino Marie Magdalene.
36. Der Abt von STrond am den AU von Bimmerode: der Abt von Villers wolle 72 mr. Sterling, welche er Himmerode für Wein sclvulde, oder unter Umständen auch mehr sofort am STrond [dem Himmerode noch die letzte I>'<if<' der Kaufsumme für die Moselgüter schuldig war] zahlen wnd biete in der Hinsicht ge- nügende Bürgschaft; über diese wnd andere Teilabzahhmgen werde STrond mich voller Abtragung der letzten Bote an Bimmerode mir Generalquittung ausstellen; für einen Teil der von Bimme- 35 rode noch geschuldeten Sivmme seien ihm sechs Fuder Wein in
Lieferung auf höh' erwünscht. 1265 November 29.
Verworrem Abschr. 14. Jhs. im 'Himmeroder Cliartular, Trier Stadibibl. Schrank 38, ];,!. .'. JH. 152a. Beg. Goers MR. Reg. 3 Wo. 2120 [unvollständig].
M Alf am linken Moselufer, unter der Marienburg, 6f.
— 49 — No. 37. t i
Reverendissimo in Christo patri venerabili . . abbati de Himmenrode . . abbas8 sancti Trudonis cum devotis orationibus salutem quam silii. Paternität] vestre significamus, quod dilectus in Christo pater abbas Villariensis ' noster et ecclesie nostre specialis amicus quandam summam pecunie, videlicet 72 mr. sterlingorum 12 solidis steriingorum pro qualibet mr. computandis, s vestro et monasterii vestri nomine nobis persolvere promisit pro quibusdam vinis, que erga vos dicitur iam eniisse. inde est, quod dilectionem vestram affectuose requirimus et rogamus, quatenus predieto [Bl. 153b] domino . . abbati vel suis eertis nuntiis predieta vina et etiam plura, si habere voluerit*, secure tradatis; nos enim eerti sumus et valde securi, quod omnem pecuniam w nobis plenarie et sine dilatione persolvent *-', prout inter vos et ipsos de com- muni consensu fuerit ordinatum, preterea, quandocunque residuum de pecunia nobis persolveritis, quam in festo summam insimul sub nostro et eonventus Dostri siuillis vobis liberaliter transmittemus, sicut in anno preterito fecimus, quando solutioneni vestram diversis vieibus complevistis 3. rogamus etiam vos. 15 quatenus preter illa vina, que nobis debetis, adhuc alia sex vasa apud Colo- niaiu transmittatis, scientes quod pro dietis sex vasis vini vobis tot d. defal- cabimus, prout vobis placuerit et nobis per vestras litteras vel per vestros eertos nuntios duxeritis intimandum.
Datuni in vigilia beati Andree anno doniini millesüno cc°.lx°. quinto. 20 valcte in domino.
37. Der Trierer Dompropst und Archidiacon Simon regelt die Pfarrei- einkimfte in Schittringen seitens des Curaten daselbst imd des Klosters Altmünster zu Luxemburg. 1265 December 4. [Trier].
Abschr.von 1691 Koblenz St. A. Documenta mon.8MaximiniparochialiaS.978— 979. 25 Ebda. S. 980 — 982 eine zweite Abschrift, deren Varianten unter B gegeben sind, aus einem Vidimus des Trierer Offieials BeinSr von Davits: actum et datum anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo^nono feria quinta ante pentecosten, 1269 Mai 9. Eine ändert Abschr. dieses Vidimus mit dem Datum 1269 feri.i quinta post pentecosten, Mai 16, in einem Chartular zu Luxemburg. Reg. Bubi de la soc. de Luxembourg 15, 12 und 122; Goerz MB. Beg. 3 No. 2122 u. 2430.
Datum per eopiam. Nos Simon maior praepositus et archidiaconus Tre- vcrensis notum faeimus universis praesentes litteras inspeeturis, quod portionem sive praebendam eurato seu vicepastori ecclesie de Schittringen4 in nostro
a) Hymmenrode suis . , abbatis sancti u. 8. w. b) vluerit.
l) Villers bei Brüssel. Summen abzahlen werdet, werden wir euch
-'> Nemlich ilii Mönche ran Vitters. nach Empfang il>* letzten Geldes eine Ge-
:i In diesem Satze ixt wol nach festo oder neralquittung unter dem Abts- und Con-
summam [wenn letzteres überhaupt richtig ventssiegel senden, wie schon im vergangen
ist] eine Zeile ausgefallen, sinn: Betreffs Jahr , Diese G i liegt in der -i"
'/</■ letzten am 2. Februar 1266 fälligen Urkunde vom 20. Märt 1266 vor, s. No. -"'. Uni, ihr Kaufsumme für die Moselgüter, *) Schiitringen in Luxemburg, welche ihr vermutlich in einzelnen kleineren
Lamprecht, Deutsches Wirtschaftslehen. DL 4
[No. 38. 1266. — 50 —
archidiaconatu sitae personaliter ibidem deservienti taliter duxinms ordinandam:
Yidelicet quod idem vieepastor percipit tertiana a partis grossae et mi-
nutae deeimae. quam viri religiosi abbas et conventus sanctae Mariae Lutzem-
burgensis1 veri pastores dietae eeclesiae [S. 979] habent in parochia de
s ScMttringen iure1 pastoratus, et si dictuse curatus seu vieepastor vult habere medietatem minutae deeftnae, dabit dietis abbati et conventui viginti s. d. Tre- verensium. et dictus curatus omnia iura ipsos abbatem et conventum contin- gentia persolvet; dieti etiamd abbas et conventus praesente dicto vieepastore, si vult esse praesens, et non praestante eisdeni abbati et conventui iinpedi-
io mentum libere vendent deeimam grossam sine fraude atque dolo. statuimus etiam et ordinamus, quod dicti abbas et conventus habeant dotem praedicte eeclesiae de Schittringen et pertinentiarum eius; et si Ioannes curatus seu viee- pastor dietae eeclesiae aliquid reeepit in dote ipsius eeclesiae vel ultra tertiana minutae deeimae et mossae, illud reddat abbati et conventui supradictis. cassa-
15 mus etiam litteram, si quam dediinus dicto Ioanni curato supra quadam por- tione sibi per nos assiguata, quae a nobis est ol)tenta per circumventionem. item statuimus et ordinamus, quod praefati abbas et conventus dicto curato assi.iment in dote dietae eeclesiae aream. in qua donium aedifieet; et hoitmu habere valeat competentem.
o0 Et ut haec nostra ordinatio et statutum rata permaneant et firma, tarn
dietis abbati et conventui Lutzelburgensi e quam Ioanni curato praesentes literas super praemissis confeetas sigillo nostro tradidimus roboratas. Actmn
et datum feria sexta ante festum saneti Nicolai anno domini millesimo ducen- tesimo sexagesimo quinto.
25 38. Der zwischen 'Irr Abtei SMaximin imd 'Irr Gemeinde Krim hezw. deren Eerren strittige Wald bei der St, Margarethenkapelle zu Ken, wird nach Ausspruch alter glaubwürdiger Leute unter Ab- steimmg des 'Irr Gemeinde hi Erbzins verbleibenden SMaximiner Grund "ml Bodens 'Irr Abtei als ßalgut zugewiesen. 1266 Januar 7.
Or. Heidelberg Univ.Bibl sin/,! fehlen. Schrift am mehreren Stellen bis zwt ün- leserlichkeit verbimst. Die Abschrift besorgte freundlichst Herr Professor Dr. Hart- feläer in Heidelberg. Eeg. Perlbach Zeitschr. fWr die Geschichte des Oberrhems
Bd. 23, 135 No. 25; Goerz MB. Reg. 3 No. 2132.
SO
Nos . ♦ abbas et conventus saneti Maximini Treverensis, et nos Engel- bertus de Guntrewe2 miles Iacobus dictus seultetus Treverensis advoeati sca-
a) B. schiebt ein tertiae. b) A. nostri. c) A. dominus. d) Fehlt in B.
e) B. Lutzemburgensi.
i) Die Bei» ?dictim r ron Altmünster ztiUixem- -) Gondorf ">> der untern Mos,!, nicht veit 40 b oberhalb Winningen, 1<\.
_ 51 — 2Vb. 39. 1266.]
liini et universitas ville de Kenne * omnibus presentes litteras inspecturis notum esse volumus: quod cum inter nos . . abbatem et conventum et nos Engil- bertum militem scabinos et urdversitatem super quadam silva sita apud Kenne prope capellam sancte Margarete eontroversia verteretur, nobis . . abbate et conventu asserentibus dictam silvain esse allodialem et salicam ecclesie nostre 5 sancti Maxiniini et ad ipsam ecclesiam pleno iure per oinnia pertinere, nobis vero universitate de Kenne scilicot hominibus advocati de Hupe2 et dominorum de Guntrewe dicentibus, eandem silvani nobis fuisse per ecclesiaw sancti Maxiniini snb animo censu concessam et hactenus a nobis iure hereditario fore possessam: tandem preter multas altercationes inter nos habitas observata io diligenti investigatione et veritate plenius inquisita a fide dignioribus et anti- quioribus ville de Kenne est inventum, silvam et bona, super quilnis qnestio vertebatur, salica esse et allodialia ecclesie sancti Maxiniini et ad eani pleno iure pertinere3: et distineta sunt oninino et determinata per metas terminales ab agris''1 censualibus nobis ab ecclesia sancti Maximini concessis et iure9- here- 15 ditario possessis; et volumus Ulis bonis ad nos per distinctioneni huiusinodi pertinentibiis et adiudicatis esse contenti, et quod . . abbas et conventus et ecclesia sancti Maxiniini paeifiea possessione gaudeant silve et bonorum eis per ipsam distinctioneni datorum et adiudicatorum et de quibus questio movebitur. nee nos Engilbertus miles et homines supradicti . . abbatem et conventum ac ao ecclesiam super ipsis silva et bonis de cetero debemus aliquatenus molestare; nos vero , . abbas et conventus huiiismodi distinetione volumus esse contenti et homines eisdem bonis eis per ipsam distinctioneni datis et adiudicatis gau- dere permittemus, in quantum de iure possunms et valenms.
Nos Engilbertus miles et Iacobus dictus scultetus advocati presentes ■» fuimus in premissis. festes huius rei sunt Christianus et Henricus dictus de Mertinsdorf3 et Henricus camerarius niinisteriales et scabini ecclesie sancti Maxiniini. Giselbertus villicus de Vute*. Ioliannes filius Friderici de Monte.. Baldewinus villicus de Mertinsdorf et plures alii fidedigni. 11t autem hec firma et vera permaneant imposterum, nos . . abbas et conventus et nos ho- so Hiines supradicti si.uill« venerabilium virorum doniini . . kmoldi maioris archi- diaconi Treverensis et H. decani sui christianitatis , Iacobi sculteti ecclesie nostre et scabini Treverensis presentibus litteris apponi Cttravimusin testinionium veritatis. Actum et datum anno doniini m0.cc°.lx0. quinto feria quinta
post epiphaniam doniini. :-,
39. STrond quittiert generell über die allmählich in einzelnen Be- trägen erfolgte Zähltmg der dritten Rate der ihm seitens der Abtei
a) Dai Pjt. durchlöchtrt,
M Kenn im ersten MoseJhnie ö. Trier, 8d. 8) Mertesdorf in einer Seitenfalte des Ruiwer- -1 "Feh [La Bochette] in Luxemburg, w. thaJes s. Kenn, s</. 40
Echternach, Sb. ') Buss bei Oteenhausen, 9e.
[No. 40. 1267. — 52 —
Himmerode geschuldeten Kaufsumme für seine Rhein-Mosel- besitsungen, zahlbar am 2. Februar 1266. 1266 März 20.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. An Pgt.streifen hängen die spitzovalen grimm Wachssiegel des Abts von STrond mit Rücksiegel imä des Convents von 5 STrond [verletzt]. Reg. Goerz MR. Reg. 3 No. 2153.
Vniversis presentes litteras visuris Willelmus dei gratia abbas totusque conventus sancti Trudonis salutein in domino. Notum facimus imiversis,
quod nos nostro et ecclesie nostre nomine recepimus nuper a viris religiosis fratre Thcoderico venerabiü abbate et a cellerario et eamerario rlomus de
10 Hemmenrode Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis et a quibusdam aliis ipsorum nuntiis trecentas mr. sterlingorum in pecunia numerata, dnodecini so- lidis lionomin et legalium sterlingorum pro mr. qnalibet eomputatis, solventibus et numerantibus diversis viribus nomine virorum religiosorum predicti abbatis et conventus predicte domus de Hemmenrode: quas quidem 300 mr. predicti
15 abbas et conventus de Hemmenrode nobis in festo purificationis beate virginis proximo preterito1 solvere tenebantur pro tertia solutione de quadam magna summa pecunie, videlicet mille centum et quinquaginta mr. sterlingorum, in qua quidem summa per partieulares solutiones facienda predicti abbas et con- ventus de Hemmenrode nobis fuerant obligati occasione emptionis bonomm
20 nostrorum de Moseila, prout in litteris exinde confectis et sigillo ipsius abbatis signatis plenius continetur 2. de quibus scilicet 300 mr. sterlingorum supra- dictis nobis predicto modo legitime persolutis supradictos abbatem et conventum de Hemmenrode absolvimus liberaliter et quitamus. renuntiantes exceptioni non numerate, non habite et non recepte pecunie omnique alii iuris auxilio tarn
25 eanoniei quam civilis, quantum est ad predictas 300 mr. sterlingomm nobis, ut predietum est. plenaiie persolutas.
In cuius rei testimonium presentes litteras sigillis nostris fecimus roborari. Datum anno domini m°. cc°. lx°. quinto in vigilia palmarum.
4u. STrond quittiert über die Zahlung der vierten und letzten Rate 30 (Her ihm seitens der Abtei Bimmerode geschuldeten Kaufsumme
für seine Rhein-Moselbesitzungen, zahlbar am 2. Februar 1267. 1267 Februar 9.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. An Pgt.streifen hängen die spitzovalen grünen Wachssiegel des Abts von STrond mit Rücksiegel u)«l des Convents von ::-, STrond. Reg. Goerz MR. Reg. 3 No. 2246. Diese Urkunde, obwol den vorher-
gehenden Quittungen vielfach gleichend, wird hier doch der Vollständigkeit halber mit abgedruckt} iü wäre die einzige, welche allenfalls ohne Schaden wngedruckt bleiben könnte.
Vniversis presentes litteras visuris "Willelmus dei gratia abbas totusque 40 conventus sancti Trudonis salutem in domino. Notum facimus universis,
V) 1266 Februar 2. 2) Urkundt vom 6. Februar 1264, oben No. 21.
_ 53 — Wo- 41- 1267.]
quod nos nostro et ecclesie nostre nomine recepimus a viris religiosis fratre Arnoldo de Spainheim et fratre Hermanno eamerario monachis domus de Hern- menrode Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis ducentas et quadraginta mr.a sterlingorum in pecunia numerata, duodecim solidis bonorum et legalium ster- lingorum pro mr. qualibet computatis, solventibus et numerantibus nomine .-, virorum religiosorum fratris Theodcrici venerabilis abbatis et eonventus pre- dicte domus de Hemmenrode; quas quidem ducentas quadraginta mr. ster- lingorum predicti abbas et eonventus de Hemmenrode nobis in festo purifi- eationis beate virginis proxüno preterito 1 solvere tenebantur pro quarta et ultima solutione de quadam magna summa peeunie, videlieet mille eentum et 10 quinquaginta mr. sterlingorum, in qua quidem summa per particiliares soJutiones facienda predicti abbas et eonventus de Hemmenrode nobis fnerant obligati occasione emptionis bonorum quondam nostrorum de Moseila, prout in litteris exinde confectis et sigillo ipsius abbatis signatis plenius eontinetur 2. de quibus scilicet 240 mr. sterlingorum supradictis nobis predieto modo legitime persolutis 15 supradictos abbatem et eonventum de Hemmenrode absolvimus liberaliter et quitamus, renuntiantes exeeptioni non numerate, non habite et non reeepte peeunie, omnique alii iuris auxilio tarn canonici quam civilis, non solum quantum est ad predietas 240 mr. sterlingorum nobis. ut predietum, est plenarie per- solutas, immo etiam quantum ad totam magnam summam peeunie supradietam 20 nobis per diversas solutiones particulares plenaiie persolutam.
In euius rei testimonium presentes litteras sigillis nostris feeimus roborari. Actum et datum anno domini m°. cc°. sexagesimo sexto mense febmaiio feria quarta post festum beate Agathe virginis.
41. Himmerode vertauscht die ihm vom Mönche Sistapp geschenM _ Viertelhufe zu Kürenz gegen einen neu constituierten Erbzins von 18 s. Trierisch uns (indem Liegenschaften zu Kürenz, da dem Kloster der Besitz von Hufengut verboten ist. 1267 Mai 8. [Trier].
Ahsehr. 14. -Tlis. im Himmeroder Chartulcvr, Trier Stadtbibl. Schraub 38, Bd. 1 BL 79 b . Reg. Goerz MB. Reg. 3 No. 2262. 30
Notum sit omnibus presentem paginam inspecturis, quod. cum frater Sistappus de Himmerode quando se ordini reddidit, idem1' eontulerit [B1.80"J pro remedio aninie sue abbati et conventui ibidem quartam partem unius uiansi mti apud Curvatiam s. dicti abbasc et eonventus, quibus mansualia bona habere non licet , permutationem fecerunt cum Henrieo dicto de Nuvele et w dementia uxore sua, qui ipsis pro dieta quarta parte uiansi assignaverunt unuiii iuguin et dimidium situm in loco qui dicitur Bischoffisholz 4. domum
a) Die Urkunde schreibt auch marcha neben marca. b) eidem. c) abbatis.
l) 1267 Februar 2. 8) Kürenz, ddcht ö. Trier, neben SPautin
-) Urfamdi vom 6. Februar 1264 . oben und SMaximin, 9d. 40
No. 21. 4) Eine in den Ach n des SElisabethhospüals
von Tri» r oft genannte Flur.
[No. 42 u. 43. 1268. — 54 —
suani apud Curvatiam, ortum et quidquid habenta in bonis apud Curvatiam exeeptis bonis mansualibus; et ex ipsis bonis dicti Henricus et dementia uxor eins singulis annis dabunt in perpetuum dictis dominis de Himmerode 18 s. Treverenses in die beati Martini hieinalis. 5 Testes Ordnlfns magister scabinorum etc. In ciiins rei testimo-
ninni ad petitionem presentinm sigillum cnrie Treverensis presentibus est an- iH'xmn. Datuni anno domini m°. cc°. lx°. septimo in octava beatorum Phi-
lipp] et Jacobi apostolonim.
42. Abt Wilhelm von STrond stellt urkundlich in Abrede, dass je- io ,jni/s (Ick SöJmen und Erben des Herrn Arnold Buschart oder
sonst Jemand ein Vorzugsrecht für den Verkauf der STronder Besitzungen cm Rhein und Mosel eingeräumt worden sei. 1268 'Februar 6.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. An Pgt. streifen hängt das spitzorale Wachs- IS siegel des Abts von STrond mit Bücksiegel. Reg. Goerz MR. Reg. 3 No. 2331.
Yniversis presentes litteras visuris Willelmus dei gratia abbas saneti Trudonis salutem in domino. Notuni faeimus universis, quod nos olim,
priusquam bona nostra de Bridal de Puinere et de Lupsdorp Yenderemus, nunquam conventionem vel promissionem aliquam feeimus filiis sive heredibus
20 domini Arnoldi dicti Buschart sive personis aliis quibuscumque super predictis bonis vendendis vel commutandis, nee super aliqua parte predictorum bono- rum; sed propter malum statum terre, quando nobis placuit, predieta bona omnia simul vendidimus viris religiosis . . b abbati et conventui de Hemmen- rode, prout nobis et ecclesie nostre vidimus expedire.
25 In cuius rei testimonium presentes litteras sigillo nostro feeimus roborari. Datum anno domini ar. cc°. lx°. septimo in crastino beate Agathe virginis.
43. Die Bitter Giselbert Lenner von Leutesdorf Wilhelm von Kettig, Heinrich Vogt von Leidesdorf und Ludwig der Schenk, sowie
30 Luzo rem Hammerstein vergleichen durch einen Schiedsspruch
Himmerode und die lütter Arnold und Dietrich Vuscard wegen ihrer gegenseitigen Forderungen auf Grund der ehemaligen STronder Güter (im Mittelrhän. 1268 April.
Abseht: 18. Jhs. Koblenz St. Ä. ; HS. fol. No. LXXXTTTb [Redditus possessiones 33 et iura Himmenrodcnsia] S. 104—105. Reg. Goerz MB. Reg. 3 No. 2350.
Giselbertus dictus Lennerius de Leidesdorf1, Wilhelmus de Kettich2, Henricus advoeatus de Leidesdorf, Ludovicus pincerna milites et Luzo de
a) habet. b) HS. . . .
*) Leutesdorf am rechten Bheinufer, ungefähr -i Kettig am linken Uferrand des Eheinthate 40 gegenüber Andernach, 3g. zwischen Urmite und Weissenihwrm, 3g.
_ 55 — 2Vb. i-i. 1269.]
Hammerstein ad universorum notitiam volumus pervenire: quod, cum questio verteretur inter viros religiosos abbatem et eonventum de Himmenrod Cister-
ciciisis onlinis ex una parte, et Arnoldum et Theodericum dictos Vuscardos1 milites ex altera super quatuor s. Coloniensibus censualibus liospitio de sero et Diane et quatuor s. in susceptione bonorum dandis et humagio, quod sibi 5 dicebant debere Arnoldum et Theodericum milites de bonis in Leidesdorf abbas et eonventus memorati, quia eomparaverant ea erga abbatem et Conven- tion sancti Trudonis, et cum ipsi milites premissa negarent, quandam pro- missionem sibi ab abbati saucti Trudonis factam asserentes, propter quam ad solutionem premissorum se dicebant non teneri: tandem a partibus in nos est 10 compromissum. quod nos liabito consilio bonorum talitera duximus ordinandum: abbas et eonventus iamdicti viginti d. et ob. Coloniensem tenebantur Arnoldo et Theoderico militibus prefatis de quibusdam vineis in Kettich et aliis bonis, in quibus de cetero in perpetuum enmt liberi et absoluta et bona ipsa tan- quam propria possidebunt. similiter prefati Arnoldus et Theodericus bona in 15 Leidesdorf [S. 105] ab omni censu hospitio homagio et relevationeb perpetuo possidebunt libera et absoluta, et abbati et conventui in recompensationem census hospitii homagii et detentorum a retroactis temporibus duodeeim mr. Colonienses dabunt Arnoldus et Theodericus milites memorati in festo beati Ioannis baptiste proxime venturo 2, cessantibus omni fraude et dolo. Et 20
ut premissa fideliter observentur, a partibus fideidationem reeepimus, per quam se ad observandum coram nobis obligaverunt. ad securitatem et cau- telam etiam superabundantem dicti Arnoldus et Theodericus milites pro se tideiussores constituerunt Henriemu advocatum de Leidesdorf et Luzonem de Hammerstein ad abbatem et eonventum prenominatos quemlibet in solidum, 25 ut si tennino predicto in solutione peeunie duodeeim mr. vel in aliquo pre- missorum dictos Arnoldum et Theodericum milites detieere vel formam pre- scriptam excedere contingeret, ipsi tideiussores vel unus illorum, si alium mori contingeret, satistaeere tenebuntur abbati et conventui prelibatis.
In huius rei testimonium presens scriptum sigillis mei Gisilberti videlicet 30 Lennerii et domini Godefridi plebani Andernacensis . quia mei coarbitri sigilla non habent, de voluntate eorum et partium est communitum. Actum
anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo oetavo mense Api-ili.
44. Ritter Johann genormt von Neuss ß] und seine Frau Elisabeth schenken sich und ihren Besitz unter ausführlicher Aufzählung 35 des letzteren und Vorbehalt lebenslänglichen halben Niessbrauchs an Himmerode. 1269 August.
Schwer leserliche* Or. Kuhlenz St. A. Abtei Himmerode. An Pgt.streifen hängen
a) totaliter. b) revelatione.
\i lieber Anmhl Vuscard [Buschart] 8. die '-') 84. Juni 1268. 4u
Urkunde rmn >;. Februar 1268, No. 12.
[Ko. 44. 1269. — 56 —
4 Siegel [das des Ahts von Springiersbach fehlt], von denen das des Herrn von Wildenburg rund, die übrigen spitzoval sind. Nach dem Siegel des Pfarrers Thomas war dieser zugleich Pfarrer von Zell. Reg. Goerz 31R. Reg. :>, 2461.
In nomine doniini Jhesu Christi amen. Ego Johannes miles dictus de
5 Nüsse J et Elizabet uxor mea ad universorum tarn presentimn quam fiiturorum notitiam volunms pervenire tenore presentimn protestantes, quod nos sani cor- pore et mente eonsensu unanimi atque manu sociata pro aniniaram nostraram et omnium anteeessorum nostrorum patrum et niatrum remedio liberam do- nationem facere cupientes conferimus et donamus ad honorem dei et matris
10 sue virginis gloriose nos et omnia bona nostra, que iam tenemus et posside- mus vel que in posterum erimus possessuri, sive in domibus terris vineis aliis hereditatibüs allodiis censibus ac aliis iuribus universis mobilibus seu immobi- libus. monasterio et fratribus de Hemmenrode deo et beate virgini iugiter ser- vientibus, ab ipsis fratribus absque aliquorum heredum vel coheredum nostro-
15 rum eontradictione post nostram mortem eo iure, quo ea hactenus habuimus et possedimus, libere et paeifice possidenda. Hec autem, que iam habe-
mus et tenemus. possessiones et bona, inferius dignum duximus exprimenda. habemus itaque in loco, qui dicitur Pradineh 2 duo frusta vinee purum nostriun allodium. item in Tructeirs unam vineam purum allodium. item in Prorancheil
20 2 vineas, de quibus 7 d. eensuales ipsorum excolatores nobis singulis annis tenentur assignare. item in Cadereit duas vineas, a quibus singulis annis re- eipimus sub annuo censu duo pondera et dimidimn vini. item habemus vineam unam dietam Huntpalch et aliam dietam iuxta Puttel, a quibus ratione census ammatim recipinius unam situlam vini. item in Antirkamp tres vineas purum
25 nostram allodium. item vineam unam iuxta a pratum purum allodium. item vineam unam dietam Dirplentere iuxta molendinuin purum allodium et tria frasta prati ibidem, item vineam in loco dicto Hindirmeparere purum allo- dium. item vineam unam in loco, qui dicitur Super via, allodium. item vineam unam dietam Dirhacker purum allodium. item vineam unam dietam Cappüs
so allodium. item apud Kureih 3 tria frusta vinee et ibidem vineam unam dietam Inmehangen purum allodium. item vineam unam sitam in via, que dueit versus Castrum beate Marie4, purum allodium. item domum nostram apud Kemithe5, quam inhabitamus, cum orto et pomerio sibi adiaeentibus, eum Om- nibus suis edifieiis et appendieiis, et torcular simul cum orto sibi adiaeente
35 ibidem. Hec autem omnia et singula premissa possessiones et bona
ofterimus et resignamus in instant! in manus fratrum premissorum ab ipsis prout melius et utilius foreb. eommuniter exeolenda et regenda: quorum bo- norum ususfruetus medietas nobis ad dies vite nostre remanebit ab
a) Das Wort iuxta fast gani unleserlich. b) Fehlt ein Wort, etwa posset.
40 *) ? Neuss. 4) Die Marienhurg auf dem Bergsattel der
2) I)hs wie die folgenden Namen Flurnamen grossen Moselschleifi wischen BUMai und zu Kaimt im Hamm, gegenüber Zell, 6 f. Piualericli, 6f.
3) Kwai unterhalb Zell, 6 f. r>) Kaimt.
_ 57 — No. t5. i.
[psis fratribus nobis fideliter et fiducialiter singulis annis, quoad vixerimus,
jiersolvenda , altero voro nostrum decedente medietas antedicta alteri ad dies vite sue sieut dictum esta remanebit. post mortem vero amborum memorati religiosi bona antedicta tamquam bona propria absque alieuius eontradictione possidebunt, nee euiquam hominum ex tum- in antea contra formam prescriptam s in aliqna portione proventuum bonorum premissorum respondere tenebuntur. In quorum omnium testimonium et mummen, quia siizilla propria non habemus, de rogatu nostro sigüla venerabilium virorum doinini arehidiaconi de Boland , . abbatis de Sprenkersbach 1 . . doinini de Wildenberg2 . . do- mini Gr. decani de Enkirhe 3 et doinini Thome plebani in Kemitthe presenti- u bus sunt appensa. Datum et actum anno doinini m°. cc\ lx^. nono
mense augusti.
45. Bas Kapitel von SSimeon-Trier am! Bitter Gerlach Herr von Arenfeh vergleichen sich wegen verschiedener zwischen ihnen schwebender Streitpunkte hinsichtlich des Besitzes imd der gnmd- '"■ herrlichen Rechte zu Hönningen am Rhein. 1269 Octöber 5.
Or. Koblenz St. A. Frzstift Trier Stifter und Klöster. An der Urkunde hängen 8 Hanfschnüre, von ihnen haben nur 1 — 5 Siegel getragen. Das Siegel No.l ist ganz abgefallen, No. 2 zeigt grüne Beste eines Beitersiegels ohne Umschrift, No. 3 Beste des spitzovalen grü/nen Siegels des Grossdecans "Robert mit Bücksiegel, No. 4 20 das verletzte spitzovdlt grüne Siegel des Decans -lohn im von Sl'uulin, No. 5 das verletzte grüne kreisrunde Siegel der Trierer Ourie mit Bücksiegel. UnvöUst. gedr. Hontheim Hist. dipl. Trev. 1, 789 und hieraus [Fischer] Urkunden zum Ge- schlechtsregister [von] . . Isenburg, Wied und Bunuel No. 7. Beg. CBM. 2 No. 238, Goerz MB. Beg. 3 No. 2467. 25
*Nos eapitulum ecclesie saneti Simeonis Treverensis et ego Gerlacus iniles dominus de Arrenvels5 Treverensis dioeesis notuin faeimus universis, quod super vinis nobis capitulo a dicto domino Gerlaco ablatis et reeeptis apud Hoingen6, et ut libere scultetum ponere et deponere ])ossemus apud Hoingen, et ut über esset noster inquilinus inhabitans curtem nostram apud Hoingen. 30 et super quadam parte vinee ablate nobis apud Hoingen. et super hominibus. quos habemus apud Hoingen. et super multis dampnis et miuriis nobis a dieto domino Gerlaco illatis, et super sasione sive sequestro denariorum nostrorum depositonun apud viros religiöses . . abbates de Himmenrode et de Rumerstorf 7 questionem eidem domino Gerlaco moveremus, tandem inter 110s eapitulum et 35
a) alteri wiederholt.
y) Springiersbach am Alfbach w. Kaimt, 6e. 5) Arenfels [noch jetzt bisweilen falsch Argen- 2) Die Wildenburg bei Kempfeld, 8 f. fels genannt] Burg bei Hönningen am
'■'■) Enkirch am untern Ende der Trarbacher Rhein, sieht von Südosten her ins Ahr-
Tiloselschleife, rechtes Ufer, 7f. (hol, 2f. 40
*) Vgl. zu der Urkunde (Fischer! Urkunden 6) Hönningen, unter Arenfels, am Rhu,.
zum Geschlechtsregister [von] . . Isenburg, hur wächst der Dollenberger Bleichart.
Wied und Burikel S. 7. io<;—s; /•?<;»;, 7) Bommersdorf, Praemonstratenserabtt
1274 und 1346. zwischen Neuwied und Engers, 3g.
[No. 45. 1269. — 58 —
nie G-erlacum militem predictum eompositio super premissis facta est in hunc nioduni :
Quod ego Geiiacus pro oinnibus ablatis vinis dicto capitulo debeo dare ducentas mr. Coloniensiuni d. . de quibus eentum mr. debeo dare ipsi capitulo
5 in pecunia numerata in terminis infrascriptis : videlicet a festo beati Martini hiemalis 1 proxime venturo in annum viginti quinque mr. et in revolutione eiusdem festi imnediate viginti quinque mr. et sie in revolutionibus annorum ininediate subsequentiiun in dicto festo beati Martini persolvam in quolibet tennino viginti quinque mr. capitulo iam dicto, ita quod infra quadrigenium
io dicte eentum mr. a nie Gerlaco aut a meis successoribus dicto capitulo sint persolute. pro reliquis vero eentum mr. faciam honiagium et fidelitatem . . preposito dicte ecclesie saneti Simeonis nomine ipsius ecclesie et mei successo- res, et assignabo de meis bonis dicto capitulo ad valorem eentum mr. infra annum iam instantem, si vero mihi non placuerit esse liominem diete ecclesie
15 saneti Simeonis, assignabo in bonis meis dieto capitulo deeem mr. redditus et proventus singulis annis per ipsuni eapituhmi pereipieiidanun , donec ipsi ca- pitulo eentum mr. dedero in pecunia numerata, de quibus redditus comparare valeat in usus dicte sue ecclesie convertendos. Item ego Gerlacus et
successores mei libere permittimus dictum capitulum ponere et deponere scul-
20 tetum apud Hoingen pro ipsius eapituli voluntate , nee ipsuni aliquatenus im- pediemus in sua iurisdietione. Item inquilinus curtis dieti eapituli apud
Hoingen über erit imperpetuuin a nie et a meis successoribus ab omni ex- actione, quamdiu fuerit inquilinus; et ego Gerlacus miles predictus recognosco per presentes, me nichil iuris habere in institutione et destitutione sculteti
25 ipsius eapituli apud Hoingen. Item pro parte dicte vinee, quam oecu-
pavi editicando castrum nieuiii in eadem, in ipsa villa dabo bona equivalentia
ipsani partem vinee vel estimationem eius ad dictum bonorum hominuni curtis
dicti eapituli apud Hoingen; et hoc faciam infra pascha proximo venturum 2.
Item super hominibus aliis de Hoingen, quos nos capitulum dieimus
30 esse nostros, super quibus inter nos capitulum et dictum dominum Gerlacum est contentio, stabimus iuri coram doniino archiepiscopo Treverensi sub fonna litterarum super hoc conseriptarum 3. Item ego Gerlacus depono se-
questiiun absque omni dolo in continenti denariomm predietorum apud dietos abbates depositorum et de vino, quod famuli domini Coloniensis apud Bunnain4
35 dicto capitulo abstulerunt. promitto etiam, quod numquam per nie vel per meos faciam vel procurabo fieri impedimentum dicto capitulo in vinis sculteto inquilino et in bonis ipsius eapituli, que habet apud Hoingen, et eius pertinentiis. nee dampnuni aliquod inferam vel inferri faciam capitulo memorato.
Et ad omnia et singula supradieta ego Gerlacus miles sepedietus nie fir-
40 miter Obligo per presentes, et per legitimam Stipulationen! promitto, nie pre- dieta sine fraude et dolo quolibet perpetuo inviolabiliter observaturum. et ad
') 1269 November 11. 3) Geht auf die folgende Urkunde No. 46.
-) 1270 April 13. 4) Bonn.
— 59 — -v" 16. 1269.]
maiorem firmitatem tide prestita corporali promitto, omnia supradieta me in-
violabiliter observaturum perpetuo. ad hec si forte, quod altsit. vina dicti ca- pituli auferrem in aliqua ipsorum parte vel in toto vel sasirem aut impedirem, quominus dictum capitulum libere posset eolligere et deducere vina sua et disponere de aliis rebus suis apud Hoingeu et eorum facere voluntatem libere 5 de eisdeni et personaliter, si niei presentia haben poterit, alioqnin publice in ecclesia de Hoingen ego Gerlacus monitus litteris aut certo nnntio per dictum capitulum aut per officialem curie Treverensis a die nionitionis dicto modo facte, si infra sex menses non restituero ipsum vinum aut res alias ipsius ca- pituli cum dampnis inde habitis capitulo predicto et non deposuero impedimen- 10 Tum. quotienscumque nie hoc facere contigerit, promitto nie dicto capitulo totiens daturum et soluturum centum mr. nomine pene, et insuper volo ne denuntiari fidei violatorem, volens, ut sententie excommunicationis in personam et inter- dicti in i'amiliam et in terram nieam extunc, ut nunc, donec dampna per nie illata restituero et penam conimissani persolvero, dicto capitulo per officialem J5 curie Treverensis, qui pro tempore fuerit, innovate firmiter observentur.
Predictam compositionem et ordinationem nos capitulum et ego Gerlacus miles predictus concorditer et unanimiter acceptamus, in quorum memoriam nos capitulum nostrum sigilluin, et ego Gerlacus sigülum nieuni litteris pre- sentibus apposuimus. et rogatu mei Gerlaci venerabilium virorum Roberti ma-20 ioris, Iohannis sancti Paulini ecclesiarum Treverensium decanoruni. curie Tre- verensis, nobilium virorum domini Godefridi comitis Senensis 1 domini Henrici de Isenbürch a patris mei et domini Brünonis de Brünesperch 3 consanguinei mei sigilla presentibus sunt appensa. si vero aliqua sigilla personarum in presenti compositione noniinataruni huic compositioni non fuerint appensa, tarn 05 nos capitulum quam ego Gerlacus miles predicti volumus et arbitramur, quod sigilla eidem compositioni appensa plenum ipsius compositioni et litteris pre- sentibus super ea conscriptis nichilominus dent vigorem, et hoc nostris sigillis specialiter protestamur. Datum et actum anno domini millesimo ducen-
tesimo sexagesimo nono sabbato post festum beati Remigii in octobri. 30
46. Das Kapitel ran SSimeon- Trier und Bitter Gerlach. "Herr von Arenfels compromittieren in ihrem Streite über die gnmdherrliche tmd vogteiliche Zugehörigkeit einiger Leute in Bonningen <uu ffliein auf den Erzbischof von Trier. 1269 Octöber 5.
Or. Koblenz St. A. Erzstift Trier Stifier wnd Klöster. An Hanfschnwren hängen 35 Besti der beiden ersten Siegel [weiss; grün: Beitersiegel] tmd das grüne kreis- runde Siegel der Trierer Curie mit Rücksiegel. An der oberen Schnittfläche der Urkunde C YROGRAPHVS.
Nos capitulum ecclesie sancti Simeonis Treverensis et ego Gerlacus do- minus de Arrenvels Treverensis diocesis notum faeimus universis, quod cum 10
') Sayn. 3) Braunsberg, Burg bei Neuwied, 3g.
-1 Isenburg.
[No. n. 1271. — 60 —
ego Gerlacus facerem exactionem in aliquos homines dicte ecclesie sancti Si- meonis apud Hoingen, et super hoc nos eapitulum referremus ipsi domino Gerlaco questionem eo, quod ad nos dictos homines libere et absolute per- tinere diceremus, quos ideni dominus Gerlacus ad suam advocatiam de Hoingen
5 spectare dicebat: päriter in hoc eonsensimus, quod eoram domino nostro archie- piscopo Treverensi hui stabimus super eisdem1; quocumque nostrum instantea, quod, si forte ego Gerlacus predictus medio tempore a dictis lioininibus anno quolibet infra quatuor mr. d. Coloniensium extorquerem, ultra quas nichil ex- torquere debebo, hoc nobis capitulo et michi Gerlaco in iure nostro quoad
m proprietatem et possessionem dictorum hominum in nullo penitus preiudicabit, nee in aliquo nie Gerlacum militem iuvabit, sed salva permanebunt utriusque nostrum iura in dictis hominibus et questiones super eisdem. et hoc ego Ger- lacus observabo per penam in litteiis super compositione int er nie et dictum eapitulum facta contentam 2.
15 In cuius rei memoriam nos eapitulum sigillum nostrum, et ego Gerlacus
meum sigillum litteiis presentibus apposuimus ; et tarn nostri capituli quam
mei Gerlaci rogatu sigillum eurie Treverensis presentibus etiam est appensum.
Actum et datum per eirographum anno domini millesimo ducentesimo
sexagesimo nono sabbato post festuni beati Remigii in octobri.
20 47. Die Brüder Gerinnt! und Odo Herren von Esch stimmen einem Weinbergstatisch zu Briedel und Korai zwischen Himmerode und zweien ihrer Lehenleute zu: dir von Himmerode eingetauschten Weinberge f/rbeu am die Herren von Esch erbliches Hdfenrecht. 1271 September 29.
25 Abschr. 1 8. Jhs. Koblenz St. A. Diplomata Himmenrodensia HS. fol. No. LXXX1II"
S. 261 No. 300. Reg. Goerz MB. Reg. 3 No. 2633.
Xns Geihardus et Odo fratres domini de Esch3 notum faeimus universis presentes litteras inspecturis, quod viri religiosi abbas et conventus monasterii de Hinimenrode , ipsorum ex hoc pariter et nostrum sperantes profectum pro-
30 venire, liberum ad hoc ipsum nobis assensum prestantibus , ad instantiam et petitionem nostram cum Ioanne dicto Rassel de Biidal4 et Henrico dicto Flemmenc de Curai5 nostris hominibus feodalibus peniiutationeni et concam- bium fecerunt de duabus vineis dictis manwerk in banno ville de Bridal sitis in loco dicto Superius torcular comitis Salmensis, (quas vineas iideni Ioannes
35 et Henricus feodales nostri feodali ac hereditario iure a nobis hactenus ha-
a) So.
J) Der Seliiedxspntclt des Erzbischofs seh, int 4) r<i»r Johann Rassd vgl die Urkunde von
nicht erhalten ." sein. 1291 April 1 bei Fahne Cod. Salin. No. 93.
2) S. S. 59 Z. 11. r') Korai, an dem rechten Moselufer unterhalb
40 3) Vgl. oben du Urkunde vom 21. November Zell im Hamme, 6f. 1264 No. 26.
— 61 — No. 48. 1272.]
buerunt), dando eisdeiD Ioanni Hassel tres partieulas vinearum apud Bridal, anam sitam inter \illas aliam ex adverso ville et alteram super Schirnel, Benrico vero unam vineam sitam infra bannum et terminos ville de CuraJ in loco dicto Litpone, pro duabus ineinoiatis vineis: quas vineas iidem religiosi iure hereditario ex nunc in antea perpetuo possidentes a nobis singulis annis •"■ fructuuin seu vini ffietüetatem in eisdem provenientis fideliter assignabunt. lias vero vineas pro quibusdam pratulis sil>i adiacentibus abbas et conventus memorati, ut dictum est. perpetuo sibi paeifice et libere retinebunt.
Ne igitur ab aliquo heredum seu eoheredum uostrorum vel ab aliquo altero dicta permutatio de assensu nostro et de bona voluntate abbatis et lu conventus predictorum necnon memoratorum nostrorum hominum feodalium evidenter et rationabiliter facta et per omnia grata nobis et accepta impugnari possit imposterum aut intringi, presentes litteras plenuin nostrum super hoc assensum eontinentes predictis religiosis ad petitionein nostram propria non habentes sigilla reverendi domini nostii Henrici dei gratia archiepiscopi Tre- virensis sigillo tradidimus et tradimus roboratas. Datuni anno domini
millesimo dueentesimo septuagesimo primo in festo beati Michaelis archangeli.
48. Abt md Convent von Himmerode verpflichten sich auf gewisse Bestimmungen, besonders Anniversarienfeiern betreffend, unter welchen der genauer aufgezahlte Besitz der Sophia von Andernach -• an sie übergeht. 1272 August 24. Bimmerode.
Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerode. An Pgl.streifen hängt mir das spttzovodi grüne Siegel des Abts von Glairvaux mit Rücksiegel. Beg. Goerz MB. Beg. 3, 2742.
Nos frater Painus dictus . . abbas totusque conventus monasterii de Claustro, quod Hemmenrode* dicitur, Cisterciensis ordinis Treverensis diocesis 25 ad universorum notitiam volumus pervenire pivscntis scripta testimonio pro- testando, quod uos, piis desideriis ac iustis petitionibus honeste matrone et dilecte nobis in Christo filie . , Sophie Andernacensis placido voltu ac hilari condescendentes assensu, super bonorum suorum collatione universa pro anime sue remedio liberaliter nobis factam ordinationem subseriptam perpetuis tem- so poribus [ratam habebimus <it acceptam; et ad eam fideliter observandam per omnem sue ordinationis modum nos et omnes successores aostros presentibus firmiter obligamus. Primo predicta Sophia zelo dei nostram considerans
necessitatem oculo pietatis ordinavit, ut de centum mr. Coloniensibus, quas posuit ad bona de Bridal1 erga viros religiosos . . abbatem et conventum 35 sancti Trudonis a nobis comparata, singulis annis in perpetuum a festo sancte crucis2 ex nunc in antea 6 mr. Colonienses conventui in refectorium ministren- tur. item de bonis in Ludenstorp8 ordinavit 6 mr. Colonienses conventui modo
a) Ilenlrode.
M Briedel a. d. Mosel, 6f. :,i Leutesdorf schräg gegenüber Andernach am '"
-1 Septembi r 14. Efu in, 3g.
No. 49. 1272. — 62 —
predicto, quarum tarnen mr. consolatiouein idem conventus post mortem ipsius percipiet et non ante, item de area et orto in Rettiche *, quam emit pro 14 mr., ordinavit 3 amas vini perpetuo eonventui in quadragesima tribus sabbatis post sextas ferias panis et aque sollempniter ministrandas. item ordinavit de
s vinea in Rettiche, quam una cum Bodardo pro 36 mr. comparavit, ut ex ea 12 diebus a festo beati Laurentii 2 sibi succedentibus singiüis diebus ama vini eonventui liberaliter assignetur, et ipso die anniversariuin Theoderici dicti Scoti et Swenildis uxoris sue de Andernaco in nostro monasterio more solito peragatur. item ordinavit. ut de vinea iuxta viam Andernacensem 3 ame
io vini. de agris, quos emit pro 19 mr. , 3 mir. frumenti, et de agris in Misen- heim 2 mr. simmlis annis imperpetuum in vigilia exaltationis sanete crueis3 ministrentur eonventui nostro, in quo die dies anniversarii dicte Sophie Alberti et A^netis parentuin eius neenon Theoderici Scoti supradicti apud nos more peragetur debito et eonsueto; et eodem die ex predictis 3 amis vini 3 mir.
15 frumenti et duabus mr.. que dabuntur pro piseibus. noster conventus singulis annis imperpetuum consolationem percipiet specialem, item ordinavit, ut de bonis et vineis in Rettiche, quas adhuc habet in manibus nondum nobis ex toto resignatas, 12 ame vini a vigilia assumptionis virginis gloriose4 singulis diebus successive usque ad eiusdem vini consumationem dentur eonventui nostro
20 pro pitantia speciali.
Huius vero ordinationis formain per onmia. ut superius est expressum. ratani habere cupientes imperpetuum eam de nostrorum omnium laude et assensu sigillo venerabilis . . patris nostri domini abbatis Clarevallensis8 pariter et nostro presentibus litteris appensis duximus confirmandum. Datum
25 et actum apud Hemmenrode b anno domini m°. cc\ lxif. in die beati Bartholo- mei apostoli.
49. Schöffen wnd Gemeinde von Zeltingen befreien die im Gemeinde- besirk belegenen Himmeroder Hospitalgüter von den Lasten der Gemeinde gegen Jahresliefenmg eines Ohms Wein. 1272 Octöber.
30 Or. Koblenz St. A. Abtei Himmerofle. Die Siegel, welche an Pgt.streifen Mengen,
fehlen, wit muh die Streifen. Reg. Goers MB. Rey. 3, 27('>4.
Nos Hermannus dietus Advoeatus, . . Heino Hufenagel,,. Embrico cen-
tuiio dietus Binthei, Hermannus Reissarth, . . Otto Strune, . . Gobelo Cüthe.
Thomas et Simon Meismen scabini de Celtanc5 et universitas Aille eiusdem
35 notum faeimus universis tarn presentibus quam futuris has litteras inspecturis,
quod pie devotionis intuitu firmiter credentes, ob hoc unumquemquee nostrum
a) Clarevallis. h) Hemrode. c) unumquem.juam.
1) Kettig, linksrheinisch, stoischen Urmitemd *) August 14.
Weissenthurm, 3g. *) Zeltingen, der bekannte Weinort an (hr
40 2) August 10. Mosel unterhalb Bernkastei, 7e.
3) September 13.
— 03 — -v"- 50. 1273.)
atque suecessores nostros specialem a deo consequi debere mercedem in hituro, conferimus et donamus viris religiosis abbat) et eonventui de Hemmenrode deo et eius genitriei virgini gloriose iugiter servientibus donationem talem : Videlicet quod iidein religiosi pro ama vini. quam communitati ville nostre ringulis aiinis tempore vindemiarum ex vinea dieta Affoltra tenebuntur assignare, 5 de bonis oimiibus infra bannum et terminos ville nostre sitis ad hospitale pauperum in Hemmenrode pertinentibus hactenus seu per collationein fidelium Edve per emptionem vel alio quocumque modo habitis ab omni exactione tallea et onere, ad que tenemur de iure seu nostra villa vel quo nos seu nostros suecessores iuste seu iniuste a nostris dominis vel a quoquam hominum gra- 10 vari et onerari eontigerit . inposterum pem'tus sint exempti : tali videlicet con- dictione. quod predicti religiosi nobis nostrisque suecessoribus facient in posterum de bonis, si qua infra bannum nostrum et terminum comparaverint , ad talis exaetiouis subsidium, quod de iure fuerit faciendum. si qua vero bona eisdem religiosis nomine elemosine per manum fidelium fiierint in posterum assignata, is talia bona ab omni exactione tallea et onere libera esse volumus et penitus absoluta, si vero quod absit aliquis nostrum vel omnino aliquis alter seu etiam domini ville nostre in posterum aliquam violentiam seu iniuriam super tali nostra donatione concessione et exemptione eorundem religiosorum a nobis liberaliter facta eisdem religiosis inferre voluerit, nos pro eis stare et defen- 20 dere eos in perpetuum pro tali iniuria seu violentia sumus et erimus obligati. si vero ab aliquo vel aliquibus contra bec premissa maJignari volentibus dictis religiosis aliquod dampnum vexatio seu iniuria fuerit in posterum irrogata, et nos super restitutione talis dampni et emendatione vexationis vel iniurie, si que fuerint. negligentes esse eontingat et remissos, sententie exeommunicatio- 25 nis. quam in nos eligimus per presentes, tamdiu subiei volumus. donec tale dampnum eisdem religiosis restituatur et talis vexatio seu iniuria per nostrum laborem integraliter modo debito fuerit complanata.
In cuius rei testimonium , quia proprium sigillum non habemus, sigilla venerabilium . . virorum dominorum Araoldi . . dei gratia . . maioris archi- 3" diaeoni Treverensis dicti de Sleida1, . . H . . decani ebristianitatis loci eius- dem et domini Fulkardi* plebani nostri ad instantem petitionem nostram pre- sentibus sunt appensa. Datum anno domini m°. cc°. lxx°. n°. mense
octobri.
50. Entscheid in den Streitigkeiten zwischen SMatheis- Trier und Bitter 35 .lohn im von Weiler wegen Besitzes und grv/ndherrUcher Hechte su Königsmacher. 1273 -Juli jj.
Or. Koblenz St. A. Abtei Matheis. An grünen Seidenschnüren hängen du i sehr verletzten Siegel, von denen das ersU spitzoval, du übrigen rund /renn. Das des Grafen von Luxemburg ist ein Reitersiegel mit Rücksiegel; auch No. 8 hatte ein 40
a) Fukanli.
leiden, 2c.
— 64 — No. 50. 1273.]
Rücksiegel. Cirographum. An der obern Schnittfläche die untern Reste der Buch- staben C • Y ■ R ■ 0 • G • R • A • P • H ■ U • S • Gedr. HardiLuxemburgi r Weistiimer S. 404. Reg. Goerz 31R. Reg. 3 No. 2838.
Notum sit universis, quod cum viri religiosi Theodericus abbas et con- 5 ventus monasterii sancti Mathie Treverensis virum nobilem Iohannem militem dictum de Villario l Treverensis dioeesis super terris decimis silvis niolendino censibus iuribus et rebus aliis consistentibus in villa et in banno ville de Maeheren - Metensis dioeesis eoram deeano sancti Florini in Contluentia Tre- vtitiisis dioeesis unico iudice a sede apostolieo delegato traxissent in causam,
io tandem super omnibus premissis extitit de voluntate dietarum partium con- eorditer conpositum et ordinatum in subscripta forma:
Quod homines ville de Maeheren aut alii quicumque habentes vineas infra bannum ville de Macheren et quas habituri sunt in futurum infra dictum bannum , uvas suas ad torcularia in villa de fächeren ferent mediantibus
i5 nuntio vel nuntiis dietorum abbatis et conventus sancti Mathie Treverensis; et de vino pedibus calcato in continenti dabunt deeimani, et de vino torculari ex- presso h militer in continenti solvent deeimam nuntio predictorum abbatis et eonventus, antequam deducant vina ex domo torcularis. et si deduxerint vina ad domus suas, ipsi homines deeima non persoluta tenebuntur ad emendam ad
20 summam sexaginta s. d. Metensium. seeundum quod dicat curtis de contumacia.
Item dotem ecclesie possidebunt homines pro censu, quem homines in
festo sancti Andree3 solvere consuevenmt sacerdoti. Item de quatuor
sihis bannalibus ad curtem de Maeheren speetantibus : quicumque inmiserit
porcos extraneos in Silvas predietas ad paseendum de glandibus ibidem con-
25 sistentibus, solvent iura dictisabbati et conventui, que vulgariter dieuntur deine exceptis hominibus ville de flacheren, qui sine dolo et fraude inmittent porcos suos ad paseendum sine dema, quos nutriunt in domibus suis non aliunde emptos nee conduetos. nee in quatuor silvis predictis aliquis secabit ligna sine licentia nuntii predictorum abbatis et conventus, sed homines ville de
so Macheren, si habuerint necesse pro edifieio, petent ab abbate vel nuntio eius ligna. et si aliquis contra predieta [feceritj, videlicet inmittendo porcos emptos aut conduetos in Silvas predietas, et secuerit ligna non petita licentia pro edi- fieio, et si \iolentiam feeeiit vel iniuriam. tenebitur ad emendam. cuius duas partes habebunt abbas et conventus et tertiam partem advocatus. Item
35 molendinum heredum8 illorum, quibus dicti abbas et conventus perpetuo loca- verunt pro censu. dictus lohannes advocatus et eius heredes non possidebunt;
a) heredes.
') ? Weiter mm Tlwnn so. Luxemburg <m 190. 219. :'i:J. :'44. '/.■< d, ,, Rechten des
der Quelle <1< ,- Albach, loh. Abts in dieser Gegend s. muh MR. ÜB. 3
4o -i KönigsmacJier nöö. Diedenhofen, IIb. Kö- No. /"■-'.
nigsmacher kam erst 1221 Mai in 'hu Be- 3) November 30. von SMatTu is, vgl MR. ÜB. 3 No. 169.
— 65 — No. 51. /?; <.,
nee advocatus per violentiam eogel aliquem molere ad ipsum molendinuii] in preiudiciuiD inolendini dictorum abbatis et eonventus, quod est iuxta curtem eorumdem in Macheren; nee heredes illorum aut tenens ipsum molendinum locatum pro eensu perpetuo aüquas vecturas habebunt ad portandum bladum molendum ad ipsum molendinum in preiudicium molendini predictorum abbatis et eonventus. Item omnes agri, qui sunt devoluti ad dictum abbatem
et conventum propter censum non solutum, quod dicitur vronede, vel alio modo, utpote quia emerunt, quos dicti abbas et eonventus hactenus fecerunt coli, erunt quiete et paeifice penes ipsos excepto uno agro trium iugerum, quem heredes rediment pro triginta s. et pro censu trium sext. bladi p< quadriennium non soluto de ipso agro. Item agros, qui in posterum
devolventur in manus dictorum abbatis et eonventus propter censum non So- lution, quod vulgarjter dicitur vronede, advocatus infra annuin poterit per ho- mines eurtis recuperare agrum vel agros, non per se ipsuni. soluto eensu ueglecto usque ad aventum" heredis propinquioris ; quod si non fecerit, dicti '"' abbas et eonventus facient coli predictos agros et donec iterum predictus ad- vocatus faciet redhni per hominem eurtis predicte. Villicum ponent abbas et eonventus et deponent pro eorum voluntate, quem non gravabit dictus Iohannes advocatus exaetionibus plus, quam aliquem hominem ville de Macheren. Predictam compositionem et Ordinationen! tarn dicti abbas -" et eonventus pro se et eornni successoribus et dictus Johannes advocatus pro se et heredibus suis in futurum fide prestita corporali promiserunt se inviola- biliter observaturos.
In quorum omnium memoriam et perpetuam firmitatem nos abbas et eonventus sigilla nostra presentibus litteris apposuimus. et quia nos Iohannes -'■ dominus de Yillario predictus proprium sigiüum non habemus, curie Treverensis et nohilis viri domini Henrici comitis Luccelburgensis sigillis usi sumus, que rogatu nostro presentibus sunt appensa. et nos iudex sive oflicialis curie Treverensis sigillum, et Hanricus comes Luccelburgensis nostrum sigillum ad pttitioneni Iohannis predicti domini de Yillario presentibus duximus apponenda 30 et apposuimus. Datum anno domini m°. cc°. lxxt. tertio in die beate
Marie Magdalene.
51. Friedrich von Tteiff'erscheid Herr von Malberg verzichtet auf seine gegenüber Himmerode erhobenen Ansprüche wegen der Wald- und Weiderechte im Walde Honscheid und in dm Marken Bettenfeld 35 imdMer fehl, sowie wegen verwandter dem Himmeroder //<>/} Schön*- feld seitens der Malberger Vogteileute von Orenhofen bestrittene)" Rechte. 1374 Juni 25.
Or. Kohlen* St. A. Abtei Himmerode. I 5 egeln nur noch das zweite schild-
förmige an Pgt.streifen hängend leidlich erhalten. Gedr. I l. Salm. 36. *«
Lamprecht, Dentschea Wirtschaftsleber III. c
[No. 51. 1274. — 66 —
Nos Friderieus dictus de Riverscheid dominus de Malbereh1 ad univer- sorum notitiam volumus pervenire tenore presentium protestantes, quod cum dos instinctu hominuin nostrorum de Bettinvelt2 et de Mervelt3 questionem moveremus . . viris religiosis . . abbati et conventui de Hemmenrode a super
5 Qsuariis et paseuis, que ipsi in Honescheid4 silva et in tenninis villaiiim de Bettinvelt et Mervelt ab antiquo tenuerant, secundum quod littere antecessorum Qostrorum dominonun de Malbereh super hoc confecte plenius protestantur5 et quod littere comitum et coinitissarum Liiccelburgensium eonfirmant6, et cum moveremus eis questionem de usuariis paseuis campis pratis et nemoribus ad
io curtem ipsorum de Sehonevelt7 pertinentibus instinctu hominum curtis nostre de Omaren s. tandem freti et indueti bonorum eonsilio, quia minus iuris in eisdem questionibus habere videbamur, omnibus predictis questionibus pure propter deum renuntiavimus et per presentes renuntiamus. stabüientes et con- firmantes monasterio de Hemmenrode * omnia supradieta; insuper quiequid
15 dicti religiosi sive in tenninis villarum de Bettinvelt et Mervelt sive in ter- minis curtis de < )rnaven et villarum ad eandem curtem pertinentium emptione. seu largitione usque ad haue diem adepti sunt, ita sane quod eis de cetero non licebit in advocatia nostra adipisei aliqua bona sine nostra voluntate et assensu. et quiequid usque ad lianc diem possederant, quamvis etiam questio-
20 nem super eis de nobis et nostris habuissent, nos pro nobis et liberis nostris eis pure et propter deum pro remedio anime nostre et Anne felicis memorie quondam uxoris nostre eonferimus et relaxamus: hec et omnia alia supradieta de consensu et laude universitatis hominum nostrorum predictorum et cum plenaria renuntiatione et effestucatione nostra et eonim . quorum non omnium
-•5 tarnen sed aliquorum nomina presenti littere (luximus inserenda, scilicet isto- rum: de Mervelt Alardi Iohannis Gobelonis Henrici scabinorum . . Th. item Th. Lüdewici Henrici in strata H. molendinarii etWalteri sub tilia: de Bettin- velt . . G. de Stile . . Henrici centurionis Amilii scabinorum Rüdulphi fabri . . Henrici generi sui Mathie . . Alexandri Frideiici Renboldi et Hedinrici; de Ornaven Simonis Henrici Rodülphi . . Iohannis scabinorum Rodulphi de Mulere Iacobi et Petri filiorum suorum; de Sletwilre9 Danielis item Danielis tilii sui Henrici Richardi Theoderici scabinorum..; de Rode10 Theoderici et Lüdewici
a) Heinrode. rnrode.
M Malberg, jetzt ein Schloss in Benaissance- 5) Vgl MB. ÜB. .'.' [No. 542, 1235] ; No. 669, 35 stü, beiKübwg, 6c; und Beifferscheid, 3c. 1239; X". 686, 1240; No. Uli. 1257.
Ueber die ältesten Herren von Malberg vgl. ,J) Die Grafen von Luxembwg waren Lefms- Goerz Ml'. Beg. 2 tio. 1014 Arm. Herren des Waldes Honscheid, vgl. MB.
*) Bettenfeld \ noch in der vulkanischen Eifel ÜB. 3 No. 451. 1232133; No.516, 1234;
3) Merfeld I w. Manch rscheid, 6d. No. ö i 2, 1 235 ; No. 5 i S ; No. 581,1 237 -3s ■
v) Th, grosse, teüweis jetzt noch bestehende No. 669, 1239; No. 686, 1240.
Wahl, dual, welchen die Salm und der 7i Schönfeld sm?. WitÜich, 7c.
Kailbach ziehen, s. oben S. 11 Note 2, 8) Orenhofen ö. der Kill im Landkr. Tri S. 20 Note 1. SchleidweüerzmschenOreinliofenu.Both,8
'") Both s. Orenhofen, Sd.
— 67 — No. 52. 1275.]
Bcabinonun ; de Dofinbach1 [ohanuis Th. et Gerardi scabinorum et universitatis aliorum oinniuin istarum villarum. et quia de Birkinscheid2, unde questio fuit, subsequens clausula in privilegiis eorum continetur, ea in istis litteris innovare disposuimus, videlicet quod nee fratres in Honescheid nee homines nostri in Birkenseheid debent novellare, nee de aovalibus, que fecerint in Birkenscheid, " fratres decimani vel medemam dare tenentur, cum fundus eiusdem proprius sit eorum, usuariis traditis in commune.
Yt igitur hec omnia supradieta perpetuis temporibus a nobis liberis nostris et successoribus firma permaneant et inconvulsa, presentem litteram inde confeetam et a nobis plenius intellectäm . . illustris viri domini Henriei n »i »ii litis Luccenburgensis sigillo atque nostro memoratis religiosis tradidimus et tradimus roboratam. Datum et actum in crastino beati [ohannis bap-
tistc anno domini sr. CC. septuagesimo quarto.
52. Heinrich Hot von Leudesdorf schenkt neben andern Weinbergen und Zinsen zu Leutesdorf und Namedy an Himmerode neun Wein- is berge zu Leutesdorf unter genauer Bezeichnung der Lage und der Lasten von sieben derselben-. 1275 März 12.
Or. Kohlt uz St. A. Alitri llimiin -roili . An Pgt.streifen hängen das runde aber seh' verletzte Siegel des Burggrafen Johann von Wammerstein wnd das ovale des Propsts Bezzelin von Andernach. Zwischen beiden noch ein unbenutzter Siegel sclmitt. -
Ego Henricus de Ludensdorf3 dietus Rufus ad universorum notitiani cupio pervenire tenore presentium profitendo, quod sanus mente et corpore saluti anime mee providere cupiens bona subscripta pro remedio anime mee ac progenitorum meorum monasterio de Hemmenrode ordinis Cisterciensium Treverensis diocesis eo iure*, quo ego obtineo et obtinui hactenus, contuli. 25 «In confero et trado donatione inter vivos ins et dominium ipsorum bonorum in instanti in . . abbatem et fratres dicti monasterii . transferendo videlicet apud Ludensdorf novem particulas vinearum, duas uf den Waeken, unani in deme Gesetze, unam in der Bizzen, unam in deme Niderperrige , unani in deme Owerperrige, proffen in deme Vriversdale. iste Septem particule spec- tant ad curtem dominarum de Herwede4, in qua dominus [ohannes de Hamer- stein est advocatus; et sunt talia iura, que de ipsis solvi et in quibus ipsas hactenus obtinui: videlicet ad tria placita in dieta curte obseiTanda, in quorum uno solvi obulum, id est in paseha, in alio, quod est in teste beati [ohannis baptiste quinque quadrantes, in tertio nichil. item ad ins quod bede dicitur 35 singulis annis persolvi tres s. monete usualis. in suseeptione autem dictorum bonorum solvetur situla vini et quatuor denariate panis et due denariate casei.
a) eo iur.' m iederliolt.
l) Daufenbach bei Schleidiceiler, 8d. ;;i Leutesdorf, schräg gegenüber Andernach
11 niil ir. Himmerodi und s. vom Waldt am Rhein, 3g.
Hönscheid. Zu der genannten Klausel vgl. ') Hei'bede. HB. ÜB. ; Ko. 516, 1234 u. die folg. Utk. über den Wahl Birl'scheid.
[No. 53. 1275. — 68 —
item in eadem susceptione advocato assignabitui' sext. vini de sex d. , qui banwin uuncupatur, et villico tantumdem , unde bona ipsa banno et paci sub- icientur et submittentur. preterea de prefatis bonis annis singulis in vinde- miis solvetur circulus, qui reif appellatur, aptus ad ligamentum vasis duarum • kaiT., et salices, qnibus idem eireulus possit ligari« ante vindemias similiter annis singulis dabitur de eisdem quartale de plaustro lignorum ad comburen- dum et ob. ad remigandum, qui vulgariter ruirhenlinc appellatur. quibus iu- ribus solitis niehil amplius de dictis bonis requiretur, nee dicti religiosi ad aliqua ampüora de iure poterunt eoartari. Item preter Septem iurnales
io predictos ipsis . . abbati et eonventui do et confero tres s. eensus, quos dabit singulis annis Lodewicus de Andernaco de vinea una apud Ludensdorf. item apud Ludensdorf unam particulam vinee in deine Lande et unain uf deine Wacken, que due partieule sunt allodium. item apud Namedei 1 tres particulas vinearum, que solvunt singulis annis duos d. et ob. heredibus quondam
15 domini Husmanni.
Et ut predicta donatio mea dictis religiosis facta stabilis et firma per- raaneat . quod sigillum proprium non habeo, presenteiu litteram conscriptam sigilbs honorabilium virorum et dominorum Bezzelini prepositi monialiiun sancte Marie Andernacensis et Iohannis burchgravii8 de Hamerstein rogavi et
- obtinui sigillari. et nos prepositus et burgravius predieti eonfitemur, premissa vcia. et ad preces dicti Renriei sigilla nostra presentibus appendisse. Actum et datum anno domini m°. cc°. lxx\ quarto in die beati Gre- _<nii pape.
53. ErzbiscJwf HSkirich II. beurkundet den Verzicht des Meiers, der 25 Schöffen, des Zenders und der Gemeinde Welschbillig auf ihre
Ansprüche gegen Himmerode zu Nuenburg bei Winterbach. 127b Juli 13.
Abschr. 14. •//->'. im Himmeroder CharMar, Trier Stadibibl. Scfvratik 38, Bd. 2 El. 40b. Reg. [Kreglinger] Catcä. der Benesseschen Sammlung 20 No. 136; Groerz Beg. der Erzb. S. 342 in den Ergänzungen.
Henricus dei gratia Trevirorum archiepiscopus universis presentes litteras
inspecturis notum esse cupimus, quod in presentia nostra constituti Gerardus
villicus Wilkinus Hermannus Henricus l'.'1 Lodowicus Conradus scabini Henricus
enturio et universitas ville de Pillike2, venerabilibus viris Roberto decano
5 tnaioris ecclesie Treverensis Wernero preposito sancti Castoris in Confluentia
Iohanne plebano de Pillike . . Gordiano eins socero et Busardo ofiiciato nostro
[Bl. 41a] mediantibus, efestueaverunt et renuntiaverunt omni iuri et questioni,
luod vel quas habebant vel habere videbantur contra viros religiosos abbatem
!t conventum monasterii de Hünmenrode Cisterciensis ordinis nostro dioceäs
41 a) Trachravii. b) lieber geschrieben.
Namedy mitten in Baumgärten am Unken -; WelsclibiUig an nun,, Seitenbach der un- BJieinufer unterhalb Andernach, 3g. tern Kül,
— (59 — No. 54. 1276.]
de bonis in Nuenburg] iuxta Winterbach2, publice coram aobis profitenl quod nichil iuris habebant nee habent in bonis antedictis.
In cuius rei testimonium sigillum nostrum litteris presentibus duximus apponendum. Datum anno domini \r. ducentesimo b septuagesimo quinto
in crastino beate Marie Magdalene. 5
54. Erzbisclhof Heinrich von Trier . Domkapitel, Dompropst, Archi- diacon Boemund, der Prior der Prediger wnd der Guardian der Minoriten zu 'Trier bezeugen die Abrechnung zwischen 'lern Ma- gister Roger de Merlomonte Domherr von Vitien, sowie dem Dechant 'Robert und dem Cantor Wilhelm von Trief über 'He io teilweise Einnahme des vom Concil zu Lyon für das Seilige Land ausgeschriebenen Zehnten im/erhall, der 'Trierer Diö'cese. 1276
Januar 7. [Trier].
Or. Koblenz St. A. Erzstift Trier Staatsarchiv. Au Pgt.streifen hängen dwrchu verletzt die sechs grünen spitzovalen Siegel. 15
3 . . Nos Henricus dei gratia Trevirorum archiepiscopus ac eiusdem loci capitulum . UWeodericus maior prepositus, Boemundus archidiaconus ecclesie Trevirensis, prior predicatorum et . gardianus minorum fratrum Trevirensiuin notum faeimus universis presentes litteras inspecturis, quod Treveri anno do- mini m°. cc°. lxx°. quinto in crastino epiphanie domini computatione facta vir venerabili et discreto magistro Rogero de Merlomonte canonico Virdunensi pro negotio deeime colligende nuper in concilio Lugdunensi terre sanete sul>- sidio deputate per Treverensem Maguntinam et Salseburgensem provincias . domino . . papa misso ac legittima reddita ratione a viiis venerabilibus e honestis dominis Roberto manne decano et Willelmo cantore ecclesie Trevirensis 25 a predicto magistro Rogero in civitate et diocesi Trevirensi dicte deeime col- lectoribus constitutis super decimali peeunia pro prinio anno de redditiluis ob- ventionibus et proventibus ecclesiasticis predicte civitatis et diocesis ab eisdem reeepta usque in diem hodiernum coram nobis conpertum est. dictos collectores septingentas quadraginta et unam mr. Septem s. et sex d. cum obolo Aquen- 30 siuni . duodeeim solidis Aquensibus pro marcha computatis, item Turonensium quadringentas quadraginta quinque Ib. quindeeim s. et sex d.. Trevirensiuin voro septingentas sexaginta decem et octo Ib. undeeim s. et quatuor d. usque ad diem predictum tarn in numerata peeunia quam legittime ponderata, et in pignoribus argenteis eisdem pro dieta deeima obligatis centum et unam Ib. et sex s, Trevirenses in omnibus et per omnia reeepisse. quas peeuniarum summas
a proficientes. b) dneensimo.
' 1 ? Vielleicht ist darunter der Winterbacher deeima posita est in iiniverso clero in sub-
llnj :n verstehen, und unter dem folgenden sidium terre sanete.. uml Blattmi Stat. 1. 54
Winterbach der Buch dieses Nanu ns. Mandatum de colligendis deeimis bonorum 4
'-') Winterbach bei Welschbillig, 3d. ecclesiastieorum ad subsidium terre sanete.
■■) Vgl.O. Trev.c.190. 1274 Concilron Lyon: 1275 Februar 12.
[No. 55. 1276. — 70 —
triginta8 sex 11». decem et novem s. Trevirensibus, quas iidem eollectores in dictam decimam colligendo expenderunt, prout confessi sunt eoram nobis, dumtaxat exceptis predietus magister Rogerus ad assignandum et tradendum easdem ad mandatum reverendi patris domini Iaeobi Ebredunensis archiepis-
s copi Rolando de Ripalta familiari et mercatori domini , . pape eivi Placentino de societate Bernardi Scotti* civis et mercatoris Piacentini ipsius domini . . pape et ecclesie Romane ac predicte terre sanete nomine preter centum s. Trevirenses, quos habuit pro expensis, eonfessus est eoram nobis a predietis eolleetoribus cum centum octuaginta quatuor 11t. quatuordecim s. Turonensium,
i" ducentis viginti tiilms mr. undecim s. Septem d. et ob. Aquensium, duodecim solidis sicut superius dictum est eomputatis pro marcha, et centum quadraginta octo Ib. octo s. et tiilms ol>. Trevirensium pro secundi anni primo termino integraliter recepisse. item preter summas predietas apud predictos eollectores et super ipsos remanent centum et una Ib. Trevirenses in pignoribus argenteis
15 eisdem pro dieta summa obligatis, de quibus ecclesie Romane tenentur inte- graliter satisfacere cum sex s. Trevirensibus super pignora predieta, et adhuc super hiis remanent obligati. prout confessi sunt eoram nobis.
In quorum testimonium sigilla nostra una cum sigillo predicti magistri Rogeri litteris presentibus sunt appensa. Datum loco anno et die
20 predietis.
55. Erzbischof Heinrich TL verweist eine Forderimg von 400 Tb. M<tzisch wrder Zustimmung und Besiegelung des Domkapitels auf seine Einkünfte in Wittlich und Bemkastel zur Abzaltluufi in vier Jdhresraßn von 100 Tb. 1276 •Juni 18.
Or. Koblenz St. A. Adel, Edelherren von Vinstingen. Von den Siegeln fehlt das des Erzbischofs, von dem des Domcapitels hängen spärliche Beste an Pgt.streifi n. Heg. Goerz Betj. der h'r~l>. S. 53.
Nos Heinricus dei gratia Trevirorum archiepiscopus universis presentes litteras inspeeturis notuni faeimus et publice confitemur, quod cum teneremur nobili viro Heinrico comiti Geminipontis 1 in quüdringentis Ib. bonorum et le- galium Metensium d. pro homagio, in quo idem et heredes sui nobis successo- i ilms nostris et ecclesie nostre Treverensi astricti sunt et tenebuntur, nos dietas quadringentas Ib. de mandato ipsius eomitis nos delegantis Hugoni ne- ]»<)ti nostro domino de Fenestingen 2, genero suo, ipsi Hugoni dare et solvere . promittimus infra quatuor annos a festo beatorum Petri et Pauli apostolorum proximo3 venture continuis annis singulis centum Ib.; pro quibus quidem quadringentis Ib. sie persolvendis eidem nepoti nostro redditus et proventus, quos habemus in Witliche4 et in Bereneastel5 in peeunia numerata tantum,
a) tringinta. l>) Odfr Soocci.
40 ') Zweibrücken. 4 Wütlieh, 7e.
2j Vinstingen. n) Bernkastei, 7e.
») 1276 Juni 29.
— 71 — -v"- 56. 1276.]
ut exinde quolibet predictorum annorum centum Ib. percipiat, de consensu •■apftuli nostri Treverensis deputamus et etiam assignamus. qua solutione sie eidem facta annisque predictis elapsis a predieta obligatione omnino liberj et absoluti eriums. dictusque Hugo lias presentes litteras nobis sc promisit sine exceptione ac eontradictione qualibet redditurum, que nichillominus extunc s erunt omnino inutiles vacue et inanes.
In cuius rei testimonium sigillum nostrum una cum sigillö eapituli Tre- verensis presentibus est appensum. Nos autem capitulum Treverense ad preces et instantiam reverendi patris et domini nostri Heinrici Trevirorum archiepiscopi predieti predictis consensum adhibentes sigillum nostrum una cum w sigillo predieti domini nostri presentibus apposuimus in testimonium veritatis. Actum et datum anno domini m°. cc°. septuagesimo sexto feria quiuta ante festum beati Iohannis baptiste.
56. Wirich Herr von Landstuhl genannt vom Stein u/nd von Daun ver- zichtet endgiltig auf seine angeblichen Rechte als Vogt des Hirn- Vj meroder Hofes Briedel. 1276 Juli 28. Trief.
Or. Kohlen: St. A. Abtei Himmerode. Von den Siegeln sind nur noch das der Mainzer Curie { kreisrund, grün, sehr beschädigt] und das Wilhelms rem Heimen- berg [schildförmig, hesser erhalten] an Pgt.streifen vorhanden. Reg. Goerz Bei), der Erzh. S. 53. 20
Ego Wiricus dominus de Nannenstul dietus de Lapide et de Duna1 notum facio universis tenore presentium puplice declarando, quod cum questionem moverem viris religiosis . . abbati et eonventui de Hemmenrode super eurte de Bridal et eins attinentiis. que fuerunt quondama . . abbatis et conventus saneti Trudonis Leodiensis diocesis, ab ipsis cappam oereas hospitia et alia -• iura ratione advocatie ibidem requirendo, tandem de iure meo plenius instraetus et bononun virorum induetus consilio renuntiavi et renuntio per presentes plene plane et expresse omni actioni questioni et iuri, quod vel quas habui vel habere vidobar in dieta eurte et eins attinentiis, pro nie et meis heredibus universis seu suecessoribus, nichil iuris mihi penitus in eisdem bonis reservato. 3° promisi igitur et promitto per presentes per stipulationem solempnem pro me et meis heredibus seu suecessoribus universis bona fiele , quod numquam in posterum ipsos religiosos ratione dictorum bonorum impetam molestabo vel procurabo molestari, nee aliqua via arte vel ingenio movebo seu moveri faciam alieuius materiam questionis, sed perpetuo iure dictorum bonorum ipsos gau- 35 dere permittam libere et absolute; hoc adiecto, quod si per me vel successores meos aut heredes contra premissa quidquam fieret aut aliquod premissorum, eligo per presentes et elegi in nos et familias nostras et terras nostras exeom- municationis senientiam h ferri ab ordinariis in Maguntina et Tre-
ai fuerunt wiederholt. b) Die Schrift völlig verwaschen. Es fehlen ettra 3 Wörter. 4U
') Vtfl. die Urkunden vom 22. Februar 1264 24J. sowie auch du Urkundt vom April
[No. 22] and vom 23. Man 1264 [No. 1264 [No. 85 .
[No. 57. 1277,
— 72 -
verensi provineiis eonstitutis, nee nos posse absolvi aliquatenus, quousque pre- fatis . . abbati et conventui a ine et nieis heredibus seu sueeessoribus premissa omnia et singula merint diligentius observata.
In euius rei testimonium et firmitatem sigillum meum duxi presentibus
5 apponendum. et ad pleniorem cautelam sigillum reverendi patris domini archiepiscopi Treverensis Henrici nomine, curie Treverensis et curie Magimtine sigilla, neenon nobilium virorum domini Willelmi de Henzenberg1 domini8 dieti Buse] de Lapide consanguineorum meorum et domini Cononis de Rulant2 sigilla ad petitionem nostram presentibus sunt appensa. Acta sunt hec
io in Treveri, presentibus domino W. preposito saneti Castorfs Confluentini. Willelmo domino de Manderscheit , Huszone domino de Swarzenberg, Dithardo de Paffendorf, Renrico de Pirremunt, Vaulo de Eiche, H. de Muntabur, Wernero dieto Gowere militibus et aliis quam pluribus fidedignis ad hoc in testimonium eonvocatis, anno domini m°. cc°. lxx°. sexto feria tertia post festum beati Ia-
15 cobi apostoli.
57. Verteilwig der vacanten Höfe des Domkapitels zu Trier ad firmam auf L~> Jahre. 1277 April 5 bis Mai 7. [Trier].
Gleichzeitige Aufzeichnung Koblenz St. A. Erzstift Triff Domcapitel. Ohne Siegel, sein int Concept :n einer auf zusteuernden Urkunde. Nach den vorkommenden Namen
2d der Domherren kawn die Urkunde nicht, wie sie selbst angiebt, 1267 fallen, vool
alter passt sie nach diu sonstigen Pensionenbestimmungen in das Jahr 1 277. Sehon Goerz MB. Heg. 3 No. 2267 zum 26. Mai 1267 zweifelt daher an der rich- tigen Datierung. Vielleicht ist aber die sehr umfangreiche Verteilung erst 1282 uns Anlass ihr neuen Präsenzenverteilung zusammengestellt und, wegen der Ver-
■s< gabung ad firmam auf 15 Jahre, auf 1267 zurück datiert worden, ohne i>aless die
Namen der Domherrn/ diesem Datum anzupassen.
In nomine domini amen, anno eiusdem incarnationis m°. cc°. lx°. sep- timo nos capitulum Treverense eommuni traetatu seu capitulo, quod in crastino quasimodogeniti super ordinandis rebus ecclesie nostre consuevit apud nos ob- 30 servari . usque in erastinum ascensionis domini continuato de ipso curtes ec- clesie nostre vacantes fratribus ad firmam usque ad quindeeim annos adhibita tideiussoria cautione concessimus hoc modo3: 1. Pensionen! de Pil-
a) Für den Rufnamen ist eint wnausgeßilltt Lücke gelassen.
November 1284. Es entsprechen Positionen a der Urkunde ran Positionen b und <■ der Urkunden und 1284 in folgender Weise:
M Heinzenberg im Soonwald, nicht iveit von 3.-> Ravengiersburg, 7h.
2) Beuland, Burg an der Schneeeifel, il>. M Vgl. au der folgenden Verteüv/ng weiter it/nten
die I 'rhu udi n vom 6. Aprü 1282 und :>'.).
4.-»
h |
c |
a |
b |
c |
n |
b |
r |
u |
b |
c |
» |
b |
4 |
_. |
10 |
1!» |
_ |
19 |
27 |
— |
28 |
14 |
— |
— |
|
2 |
|
11 |
12 |
7 |
•20 |
29 |
— |
29 |
5 |
— |
— |
|
16 |
_ |
12 |
8 |
■j |
21 |
23 |
— |
30 |
17 |
- |
1 — |
— |
1 |
11 |
13 |
15.28 |
10 |
.>.) |
31 |
— |
31 |
34 |
1 |
— |
— |
'.'1 |
_ |
14 |
L>5 |
— |
23 |
31 |
— |
— |
3 |
— |
1 — |
— |
U |
|
15 |
:»0 |
— |
24 |
6 |
— |
— |
9 |
11 |
— |
— |
20 |
|
16 |
'.'4 |
|
25 |
7 |
'.i |
±2 |
Weiterhin vgl. |
|||
_ |
_ |
IT |
ls |
_ |
26 |
33 |
— |
26 |
|
die l'rkunde |
||
11 |
- |
18 |
17 |
- |
^; |
10 |
- |
— |
»2 |
— |
•20. Se |
ttember |
dabei die
1217 dm ran 1282
3 4 5
ti
8
\2
unttn
VhlH
1S54.
73 — Xn- ■'''■ l-
liehe1 dominis Boemundo maiori arehidiacono et Theoderico de Düna pro du- centis et quindeeim mir. grani preter portionem refeetorii, et pro deeem 11). et ondecim s., quos d. prius etiani solvebat ipsa eurtis; et insuper solvent quadra- ginta s. distribuendos in ehoro et propinabunt. fideiussores: dominus Arnoldus de Bowilre Luterus de Elzeh Ebertus et Isenbardus. 2. Pensionem de •>
Leimmingen2 dominö Theoderico maiori preposito et Arnoldo de Bowilre pro centum et viginti mir. frumenti et oetolb.; et quadraginta s. distribuendos in ehoro et propinabunt. fideiussores: Gerardus de Düna et Theoderieus de Düna etlo- hannes de Berge. 3. Pensionem de Perle3 Henrico de Garlandia pro du-
centis et oetoginta mir. fmnienti preter portionem refeetorii. et pro quatuorlb. et io quatuor s. et aliis iuribus; et dabit quadraginta s. distribuendos in ehoro et pro- pinabit. fideiussores: dominus Cono seolastieus Isenbardus Walterus de Vrlei et Io- hannes de Berge. 4. Pensionem de Lift4 Gerardo de Duna protrecentis mir. medietate siliginis et medietate avene, de quibus centum eedent refectorio; pro quibus refeetorium quadraginta s. distribuet in ehoro et propinabit. solvet etiani 15 ilietus pensionarius saeerdotibus quadraginta quinque mir. medietatem siliginis et medietatem avene et solvet curti de Pisporth 5 viginti mir. avene. fideiussores : dominus Henricus de Bolandia arehidiaconus Iofridus Arnoldus de Bowilre et Sibertus. 5. Pensionem de Ptile6 Willelmo eantori et Cononi sco-
lastieo pro quadraginta Ib.; et dabunt quadraginta s. distribuendos in ehoro -< et propinabunt, et ad torcular inedificabunt viginti Ib. infra biennium. fide- iussores : Lutherus de Elzeh Henricus de Garlandia et Ebertus. 6. Pen- sionem de Kerriehe7 Cononi seolastieo et Eberto pro triginta Ib.; et dabunt triginta s. distribuendos in ehoro et propinabunt. fideiussores: Willelmus eantor et Walterus. 7. Pensionem civitatis8 domino Boemundo 25 maiori arehidiacono pro quindeeim karr, villi elaustralis mensure et triginta mir. siliginis; et dabit triginta s. distribuendos in ehoro et propinabit. fide- iussores: Isenbardus Warinus et Iofridus. 8. Pensionem in Kemetam '■' Siberto* pro quatuordeeim carr. vini elaustralis mensure; et ad torcular Rüvere10 inedificabunt viginti 11). infra biennium et dabunt quadraginta s. distribuendos in ehoro et propinabunt. fideiussores: Ebertus1'. Arnoldus de Vlinena. 9. Pensionem de Minhem11 Eberto pro oeto karr, vini elaustralis mensure; et dabit triginta s. distribuendos in ehoro et propinabit. fideiussores: \\7/-
;ii Hier fehlt ein Vatne. b) Fast [mm ausradiert.
') Vermwflich rVasserbiüig am Ausfluss der 6) Beil bei Pünderich, am linken Moselufer, 6 f. 35
Sauer in die Mosel, 9c. ~') KöiiHg w. Saarbu/rg, 11c.
-'1 Lenningen so. Beiern, am linken Mosel- s) Trier.
K/ir. 9c. '•') Kaimi im Hamme, gegenüber Zell, 6 f.
'■) Perl 11. Sierk, 11c. ,0) B/wcer am Ausfluss des Bwcerbachs in die 4) Licht [Berglicht], zwischen beiden Thron- Mosel am östlichen Binde des Trierer T)
bäehen, an der Gabelung einer Bömer- kesseis, Sil.
Strasse, 8e. ") Minheim um Huhn Moselufer unterhalb '•) Piispoii . der bekannte Weinort an der Piesport, 9 ,
Mosel, 7e.
[No. 57. 1277. — 74 —
lelmus cantor et Theodericus de Duna. 10. Pensionem de Harn1
maiori preposito et Arnoldo de Bowilre pro viginti quatuor Ib.; de quibus quadraginta s. distribuentur in ehoro, et propinabunt. fideiussores: Theodericus de Duna Ebertus. 11. Pensionem de Remiche 2 haltet Iohannes de
5 Franehermont pro quadraginta quinquemlr. frumenti, et prebendam sacerdotis solvet; et refectorium viginti s. distribuet et propinabit. fideiussores: [sen- bardus et Arnoldus de Minen. 12. Pensionem de Mareis3 habent
lofridus de Turri et Willelmus cantor pro quadraginta quatuor Ib. Treverensi- bus et eentum et quinque mir. frumenti ; et dabunt quadraginta s. distribuendos
i" in choro et propinabunt. fideiussores: dominus Theodericus maior prepositus
Woemundus maior archidiaeonus et Gerardus de Duna et Cono scolasticus.
13. Pensionem de Pisporth habent Walterus de Vrlei et Isen-
bardus cum decima reffectorii pro decem karr, vini claustraüs mensure: et
reparabunt torcular et dabunt quadraginta s. distribuendos in choro et pro-
15 pinabunt. fideiussores: dominus Wenricus de Bolandia archidiaeonus et Arnol- dus de Bowilre. 14. Pensionem de Tris4 haltet Arnoldus de Vlmena pro sexdecim Ib. :